ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ

Κάποιες μέθοδοι και τεχνικές που μπορεί να αξιοποιήσει ο σύμβουλος κατά το πρώτο στάδιο της πορείας της συμβουλευτικής που στοχεύει στη συλλογή και ανάλυση έγκυρων και αξιόπιστων πληροφοριών για τον συμβουλευόμενο, ώστε να γνωρίσει καλύτερα ο σύμβουλος τον ίδιο και το πρόβλημα και να μπορέσει να τον βοηθήσει είναι οι ακόλουθες:

Το ατομικό δελτίο
Έχει ως στόχο να συγκεντρώσει πληροφορίες για κάθε μαθητή, τις οποίες οφείλει να γνωρίζει τόσο ο σύμβουλος όσο και ο εκπαιδευτικός, προκειμένου να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους. Βασικά στοιχεία που πρέπει να συγκεντρώνονται αφορούν τις εξής περιοχές: στοιχεία ταυτότητας, οικογενειακά στοιχεία, πληροφορίες για την υγεία, εκπαιδευτικό ιστορικό, ανέκδοτα στοιχεία, περιλήψεις περιπτώσεων, υποδείξεις.

Η παρατήρηση
Η παρατήρηση αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη συλλογή πληροφοριών και τη σωστή άσκηση συμβουλευτικής. Με τη συστηματική παρατήρηση λαμβάνονται πληροφορίες για το κλίμα και τη δυναμική της τάξης, τις λεκτικές αντιδράσεις των μαθητών, τις δραστηριότητές τους. Βασικό της πλεονέκτημα είναι το γεγονός ότι ο μαθητής παρατηρείται στο φυσικό περιβάλλον που βρίσκεται και μάλιστα χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει κι έτσι μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς άλλες μεθόδους, που χαρακτηρίζονται από απουσία αντικειμενικότητας. Ωστόσο, ένα μειονέκτημα που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ο χρόνος που απαιτείται για την παρατήρηση.

Οι τεχνικές αυτοδιερεύνησης και οι κλίμακες εκτίμησης
Πρόκειται για ερωτήσεις ή προτάσεις που αφορούν κάθε πτυχή της προσωπικότητας του ατόμου και δίνουν τη δυνατότητα το ίδιο το άτομο για αυτοδιερεύνηση και αυτοεκτίμηση και στον σύμβουλο για αξιολόγηση. Βασικό πλεονέκτημα είναι το γεγονός ότι δίνει την εικόνα για τον εαυτό του ή για τους άλλους αντί να ακολουθείται η αντίστροφη πορεία. Επιπλέον, δεν επιβάλλονται οι απόψεις και οι γνώμες του συμβούλου ισχυροποιώντας την άποψη ότι η συμβουλευτική έχει ως απώτερο σκοπό το συμφέρον του.

Η ανάληψη ρόλων και η υπόκριση
Η ανάληψη ρόλων βοηθάει το άτομο να αντιληφθεί καλύτερα τον εαυτό του και τους άλλους. Ενδείκνυται για άτομα με περιορισμένες πνευματικές ικανότητες ή που προέρχονται από αυταρχικές οικογένειες στις οποίες δεν αναπτύχθηκε η πρωτοβουλία τους. Με την ανάληψη ρόλων, το άτομο μαθαίνει τους φόβους και τις στάσεις των ατόμων που υποδύεται, ενώ του δίνεται η ευκαιρία να παίξει και τους αντίθετους ρόλους. Με την τεχνική αυτή, αναπτύσσεται η δεξιότητα της ενσυναίσθησης, της πρόβλεψης της συμπεριφοράς των άλλων και της αποτελεσματικότερης επικοινωνίας. Η υπόκριση δεν διαφέρει ουσιαστικά από την ανάληψη ρόλων. Βασική διαφορά τους είναι ότι με την τελευταία τονίζεται η δεξιότητα της έκφρασης συμπάθειας και διαφόρων απόψεων, ενώ με την πρώτη τονίζεται η κοινωνική συμπεριφορά και οι κοινωνικές δεξιότητες, όπως η αντίληψη των συμφωνιών και των κανόνων ανάμεσα στα άτομα και οι ποινές για τη μη τήρηση των κανόνων.

Η συνέντευξη
Η συνέντευξη είναι η σοβαρή, σκόπιμη και δομημένη συνομιλία μεταξύ δύο ανθρώπων. Σε μια συνέντευξη διακρίνονται δύο ρόλοι: εκείνου που παίρνει τη συνέντευξη και εκείνου που την παραχωρεί. Όταν εξυπηρετείται εκείνος που δίνει τη συνέντευξη με στόχο να βοηθηθεί, τότε αυτή κατατάσσεται στην ψυχολογική συνέντευξη. Η ψυχολογική συνέντευξη είναι συνήθως ημι-δομημένη, δηλαδή ακολουθείται μία συνειδητή πορεία αφήνοντας ταυτόχρονα αρκετό περιθώριο ελευθερίας στον συμβουλευόμενο να αφαιρέσει, προσθέσει ή αναδιατυπώσει ερωτήσεις, ώστε να φέρει στην επιφάνεια τις ανάγκες και τις προτεραιότητες του συμβουλευόμενου. Βασικές τεχνικές που αξιοποιούνται στο πλαίσιο μιας συνέντευξης είναι η ερώτηση, η σιωπή, η επαναδιατύπωση, η διευκρίνιση, η αντανάκλαση, η εξήγηση, η εισήγηση.

Τα ψυχολογικά τεστ
Τεστ γενικής νοημοσύνης, ειδικών ικανοτήτων, προσωπικότητας, με τα οποία συγκεντρώνονται στοιχεία για η φύση και έκταση των ατομικών διαφορών, τον εντοπισμό των ψυχολογικών χαρακτηριστικών, τον υπολογισμό των περιβαλλοντικών επιδράσεων.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός & Προπτυχιακή Ιταλικής Φιλολογίας ΑΠΘ