Χρονολόγιο 1908-1923

Το Χρονολόγιο είναι πολύ χρήσιμο με την παράθεση των γεγονότων που οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή.

• 1908: κίνημα των Νεοτούρκων, εκθρόνιση του σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ του Β’.
• Μάιος-Σεπτέμβριος 1914: ο πρώτος διωγμός του ελληνικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας κατά τον οποίο περίπου 130.000 ελληνορθόδοξοι καταφεύγουν σε ελληνικό έδαφος. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο κηρύσσει την Ορθόδοξη Εκκλησία σε διωγμό.
• 28 Ιουλίου 1914: η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία. Έναρξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου (-1918).
• 12 Νοεμβρίου 1914: η Οθωμανική Αυτοκρατορία κηρύσσει τον πόλεμο στους Συμμάχους. Στη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου η Κωνσταντινούπολη βρίσκεται σε αποκλεισμό και από το 1918 ως το 1923 υπό την κατοχή Άγγλων, Γάλλων και Ιταλών.
• 18-20 Φεβρουαρίου 1915: αρχή «Εθνικού Διχασμού» με τη σύγκρουση Ελ. Βενιζέλου και βασιλιά Κωνσταντίνου ως προς τη συμμετοχή ή όχι της Ελλάδας στον Παγκόσμιο Πόλεμο.
• Απρίλιος-Οκτώβριος 1915: Γενοκτονία των Αρμενίων.
• 26 Σεπτεμβρίου 1916: προσωρινή κυβέρνηση Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη.
• 17 Νοεμβρίου 1916: τα «Νοεμβριανά» στην Αθήνα. Κορύφωση του Εθνικού Διχασμού με δεκάδες νεκρούς, κυρίως βενιζελικούς. Ο Βενιζέλος αφορίστηκε δημόσια. Το αγγλογαλλικό ναυτικό της Αντάντ όμως πολιόρκησε για μεγάλο χρονικό διάστημα τα παράλια της βασιλικής Ελλάδας, γεγονός που οδήγησε στην εκδίωξη του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’.
• Ιούνιος 1917: ο Βενιζέλος ως πρωθυπουργός πλέον ολόκληρης της Ελλάδας κηρύσσει γενική επιστράτευση στο πλευρό της Αντάντ.
• Οκτώβριος 1917: Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία.
• 18 Ιανουαρίου 1919: έναρξη Συνδιάσκεψης Ειρήνης των Παρισίων.
• Φεβρουάριος-Μάρτιος 1919: ανεπιτυχής εκστρατεία των συμμάχων στην Ουκρανία εναντίον των μπολσεβίκων με τη συμμετοχή ελληνικής στρατιωτικής δύναμης.
• 2/15 Μαΐου 1919: ο ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στη Σμύρνη.
• 27 Δεκεμβρίου 1919: ο Κεμάλ εισέρχεται στην Άγκυρα, καθιστώντας την κέντρο του εθνικού τουρκικού κινήματος.
• 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920: Συνθήκη των Σεβρών. Συμφωνείται η διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στην Ελλάδα παραχωρείται η Δυτική και η Ανατολική Θράκη, η Ίμβρος και η Τένεδος και όλα τα νησιά του Αιγαίου εκτός από τα Δωδεκάνησα που παραχωρήθηκαν στην Ιταλία. Η Σμύρνη τίθεται υπό ελληνική διοίκηση προσωρινά, με πρόβλεψη η οριστική απόφαση να ληφθεί μετά από πέντε χρόνια με δημοψήφισμα.
• 1/14 Νοεμβρίου 1920: συντριβή των βενιζελικών στις εκλογές.
• 22 Νοεμβρίου/5 Δεκεμβρίου 1920: Δημοψήφισμα για την επάνοδο του Κωνσταντίνου στην Ελλάδα. Ο βασιλιάς επιστρέφει.
• 3/16 Μαρτίου 1921: Τουρκοσοβιετικό Σύμφωνο Φιλίας.
• 13/26 Αυγούστου: 1922 κατάρρευση του μετώπου στο Αφιόν Καραχισάρ.
• 27 Αυγούστου /9 Σεπτεμβρίου 1922: τουρκικά στρατεύματα εισέρχονται στη Σμύρνη, όπου φθάνουν και κυνηγημένοι Έλληνες από το εσωτερικό της Μ. Ασίας.
• 28 Αυγούστου /10 Σεπτεμβρίου 1922: ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος θανατώνεται με μαρτυρικό τρόπο από τον φανατισμένο όχλο.
• 31 Αυγούστου/13 Σεπτεμβρίου 1922: εκδηλώνεται πυρκαγιά στην Αρμενική συνοικία της Σμύρνης, που τελικά καίει όλη σχεδόν την Κάτω πόλη (Κάτω Μαχαλάς), όπου κατοικούσαν οι Έλληνες (περίπου 165.000) και οι Αρμένιοι (40.000). Στον Πάνω Μαχαλά κατοικούσαν Τούρκοι (80.000) και Εβραίοι (55.000). Στον πληθυσμό της πόλης περιλαμβάνονταν επίσης 6.000 Λεβαντίνοι και 30.000 άλλοι ξένοι. Προσπάθεια του ελληνικού πληθυσμού να εγκαταλείψει την πόλη.
• Νοέμβριος 1922: δίκη, καταδίκη και εκτέλεση των Έξι πολιτικών και στρατιωτικών, που θεωρήθηκαν ως πρωταίτιοι της Καταστροφής.
• 24 Ιουλίου 1923: Συνθήκη της Λωζάνης. Η Ανατολική Θράκη, η Ίμβρος, η Τένεδος και η ζώνη της Σμύρνης παραχωρούνται στην Τουρκία. Αποφασίζεται η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
• Σεπτέμβριος 1923: ιδρύεται η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων.
• 1923: η πρωτεύουσα του Τουρκικού κράτους μεταφέρεται από την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα από τον Κεμάλ Ατατούρκ, πρώτο Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας, ενώ το 1930 η Κωνσταντινούπολη μετονομάζεται επίσημα από την Τουρκική Δημοκρατία Ιστανμπούλ.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός