Βιβλιοθεραπεία: Πώς οι ιστορίες μας στηρίζουν στη διαδρομή προς την επούλωση

Written by on 14/03/2021

image_print

Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ψυχολογικά και συναισθηματικά προβλήματα, όπως άγχος και κατάθλιψη ή πένθος, ορισμένες φορές είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στο νου και στο σώμα μας, ειδικά αν δεν έχουμε κάποια άλλη εμπειρία για να το συγκρίνουμε. Η βιβλιοθεραπεία στοχεύει στη γεφύρωση του χάσματος, χρησιμοποιώντας τη λογοτεχνία ως ένα μονοπάτι για να βελτιώσουμε τη ζωή μας, παρέχοντάς μας πληροφορίες, στήριξη και καθοδήγηση με τη μορφή της ανάγνωσης.

Υπάρχουν δύο κατηγορίες βιβλιοθεραπείας:

1. Διαδραστική βιβλιοθεραπεία

Στη Διαδραστική Βιβλιοθεραπεία υπάρχει τριαδική σχέση ανάμεσα στο άτομο, το έργο λογοτεχνίας και τον ειδικό. Η εστίαση δεν αφορά την πράξη της ανάγνωσης, αλλά τα συναισθήματα, τις εικόνες και τους συνειρμούς που γεννά στον ψυχισμό του ατόμου και κυρίως η διεύρυνση αυτών μέσα από ένα επιλεγμένο κείμενο , κατάλληλο οπτικοακουστικό υλικό ή και ένα κείμενο δημιουργικής γραφής που το ίδιο το άτομο έχει συντάξει. Η διερεύνηση των «αντιδράσεων» του ατόμου με τη καθοδήγηση ενός κατάλληλα εκπαιδευμένου ατόμου (facilitator) , μέσα από καθοδηγούμενο διάλογο και κυρίως η αναγνώριση, η επεξεργασία και η επανενσωμάτωση των «αντιδράσεων», θα οδηγήσουν τελικά στην επίτευξη της προσωπικής εξέλιξης και της θεραπευτικής αλλαγής.

2. Αναγνωστική βιβλιοθεραπεία

Η Αναγνωστική Βιβλιοθεραπεία στηρίζεται στην άποψη ότι η ανάγνωση ενός κατάλληλου βιβλίου μπορεί να έχει, από μόνη της, θεραπευτικά οφέλη. Προσέγγιση που εστιάζει καθαρά στη θεραπευτική δύναμη της ανάγνωσης (θεραπευτική ανάγνωση) και στην αλληλεπίδραση που δημιουργείται ανάμεσα στον αναγνώστη και στο κείμενο (δυαδική σχέση). Στην Αναγνωστική Βιβλιοθεραπεία, όταν διαβάζουμε λογοτεχνία, περνάμε από τα τρία στάδια που έχουν περιγραφεί από την Caroline Shrodes, α)την ταύτιση (identification) του αναγνώστη με το έργο και τους χαρακτήρες/πρωταγωνιστές, β) την κάθαρση(catharsis), η οποία αποτελεί μια εμπειρία συναισθηματικής ανακούφισης και λύτρωσης, λόγω της συναισθηματικής εμπλοκής του αναγνώστη και γ) την ενόραση-κατανόηση (insight), όπου το άτομο βρίσκει αναλογίες, ανάμεσα στην ιστορία και στις δικές του εμπειρίες/θέματα.

Περιεχόμενο της βιβλιοθεραπείας

Η ιδέα της ανάγνωσης ως ένας τρόπος διευκόλυνσης της θεραπευτική διαδικασία και της επίτευξης θεραπευτικών στόχων αποτελεί συχνή στρατηγική σε πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις. Όμως, αυτό που ξεχωρίζει την βιβλιοθεραπεία από άλλες θεωρίες ψυχοθεραπείας, όπως η γνωστική-συμπεριφορική είναι το γεγονός ότι ένας θεραπευτής θα τη χρησιμοποιήσει συμπληρωματικά της συνολικής προσπάθειας και συνεπώς θα την προσαρμόσει στη βασική προσέγγιση που ήδη χρησιμοποιεί.

Είναι κατάλληλη για ενήλικες κάθε ηλικίας, ενώ στα παιδιά και στους εφήβους χρησιμοποιούνται μεν ιστορίες, αλλά με έναν άλλο προσαρμοσμένο στο επίπεδο ανάπτυξής τους τρόπο. Όταν η βιβλιοθεραπεία χρησιμοποιείται στην ομαδική ψυχοθεραπεία, επιτρέπει στα μέλη να λάβουν και να προσφέρουν ανατροφοδότηση σχετικά με τις ερμηνείες της ιστορίας και πώς αυτές συνδέονται με τις προσωπικές τους δυσκολίες. Βελτιώνει επίσης την επικοινωνία και ενθαρρύνει τις εις βάθος συζητήσεις και συνδέσεις με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.

Ο θεραπευτής ή η θεραπεύτρια δίνει την επιλογή του βιβλίου στον θεραπευόμενο, ώστε να υπάρχει κάποια ταύτιση και σχέση με το υφιστάμενο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν μαζί στη θεραπεία. Ένας εκπαιδευμένος θεραπευτής σε αυτή την συμπληρωματική προσέγγιση πιθανότατα να διαθέτει μια λίστα προτεινόμενων βιβλίων που αντιστοιχούν σε διαφορετικές διαταραχές και δυσκολίες.

Πώς βοηθά η βιβλιοθεραπεία

Μέσα από τη χρήση σύντομων ή εκτενών ιστοριών (πραγματικών και μη πραγματικών), ποίησης, τα θεατρικών έργων,και το υλικού αυτοβοήθειας, ο ειδικός μπορεί να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε βαθύτερη κατανόηση των ανησυχιών που μας έχουν εξαρχής φέρει στο γραφείο του.

Προσωπικές προκλήσεις

Η βιβλιοθεραπεία μας επιτρέπει να αποκτήσουμε μια πιο πλήρη εικόνα των προσωπικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουμε και μας βοηθά να αναπτύξουμε στρατηγικές για να διαχειριστούμε τα πιο κρίσιμα ζητήματα. Μπορεί επίσης να προάγει την αποτελεσματική επίλυση προβλημάτων, την κατανόηση και την αυτεπίγνωση.

Οφέλη και έξω από τη θεραπεία

Συμφωνώντας ο θεραπευόμενος να διαβάσει ένα βιβλίο μέχρι την επόμενη συνεδρία «παίρνει» μαζί του και μια μορφή «εργασίας για το σπίτι». Αυτή η διαδικασία βοηθά στο να εμβαθύνει στο νόημα μιας θεραπευτικής συνεδρίας και να διευκολυνθεί η μάθηση. Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο μπορεί ένας θεραπευτής να χρησιμοποιεί την βιβλιοθεραπεία είναι μέσω ενός μοντέλου πρόληψης. Σε αυτό, ο θεραπευόμενος μαθαίνει τρόπους διαχείρισης των προκλήσεων που πιθανότατα θα εμφανιστούν στη ζωή του και υιοθετεί πιο υγιείς μεθόδους και στάσεις απέναντι στα προβλήματά του.

Διαφορετικές οπτικές μέσω των ιστοριών

Ένας από τους πιο χρήσιμους λόγους εφαρμογής της βιβλιοθεραπείας είναι ότι μας βοηθά να δούμε πώς οι άλλοι άνθρωποι, οι χαρακτήρες ενός βιβλίου, αναλύουν και διαχειρίζονται παρόμοια ζητήματα. Όταν ταυτιζόμαστε με έναν φανταστικό ή μη φανταστικό χαρακτήρα, ειδικά σε συναισθηματικό επίπεδο, μπορούμε να δούμε καθαρά ότι υπάρχουν κι άλλοι που συναντούν και καλούνται να αντιμετωπίσουν προσωπικά εμπόδια και προκλήσεις.

Ευεργετικές ιδιότητες της στοχευμένης βιβλιοθεραπείας

Αν και η ανάγνωση είναι γενικά ευεργετική για τους περισσότερους, οι ειδικοί αναφέρουν ότι η στοχευμένη βιβλιοθεραπεία μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα βοηθητική στα ακόλουθα προβλήματα:

– Άγχος

– Κατάθλιψη

– Κατάχρηση ουσιών

– Διατροφικές διαταραχές

– Δυσκολίες στις σχέσεις

– Υπαρξιακές ανησυχίες όπως απομόνωση, έλλειψη νοήματος, ελευθερίας και θάνατος

– Ενοχοποίηση συναισθημάτων και υγιή τους έκφραση, όπως ο θυμός και η ενοχή

– Πένθος

– Απόρριψη (ειδικά κατά την εφηβεία)

– Ρατσισμός, σεξισμός

Το παραπάνω άρθρο βασίστηκε στο άρθρο της Sara Lindberg Bibliotherapy: How Stories Can Help Guide the Therapeutic Process – Using Books for Healing και αναφορικά με τα είδη στη μελέτη της  Εύης Κραβαρίτη.

Νένα Ευθυμιάδου

image_print

CityVibes.gr

Read, Listen, Feel

Current track

Title

Artist


 



Current show

Night People

12:00 13:59











Current show

Night People

12:00 13:59