” Η αρπαγή της Περσεφόνης “, το άγαλμα του Lorenzo Bernini

Τον 17ο αιώνα, οι καλλιτέχνες στην Ιταλία άρχισαν να αγκαλιάζουν ένα πιο περίτεχνο στυλ ,έναν πιο αναγεννησιακό χαρακτήρα. Αυτή η στροφή προς μια περίτεχνη αισθητική είναι εμφανής τόσο στην τέχνη όσο και στην αρχιτεκτονική της εποχής. Πρόκειται για το κίνημα μπαρόκ. Το ύφος του μπαρόκ αποτέλεσε ένα νέο τρόπο έκφρασης που γεννήθηκε στη Ρώμη της Ιταλίας και έπειτα εξαπλώθηκε σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χαρακτηρίστηκε από ένα έντονο δραματικό και συναισθηματικό στοιχείο, ενώ εφαρμόστηκε κυρίως στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και τη μουσική, αλλά συναντάται παράλληλα και στη λογοτεχνία ή τη ζωγραφική. Σκοπός του μπαρόκ είναι πρωτίστως να εντυπωσιάσει καθώς και να εξυψώσει τον άνθρωπο μέσα από τα πάθη και τα συναισθήματά του.

Ένας από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους της τεχνοτροπίας του ιταλικού μπαρόκ ήταν ο Gian Lorenzo Bernini. Ήταν Ιταλός γλύπτης και ζωγράφος. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες του 17ου αιώνα, που άφησε το ισχυρότερο προσωπικό στίγμα στην εικόνα της Ρώμης. Εκτός από τη σχεδίαση της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου ,ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της Ιταλίας, ο διάσημος γλύπτης, είναι επίσης ο δημιουργός του αγάλματος “Η αρπαγή της Περσεφόνης” (The Rape of Proserpina).Το άγαλμα αυτό είναι μια από τις πιο πολύτιμες δημιουργίες του. Στην περίπτωση του τίτλου του, ο όρος «βιασμός» (rape) ,αναφέρεται στην πράξη της απαγωγής.
Ο Bernini ολοκλήρωσε το “The Rape of Prosperina” μεταξύ του 1621 και του 1622. Αν και ο καλλιτέχνης ήταν αρκετά νέος εκείνη την εποχή, είχε ήδη δει την επιτυχία ως εκκολαπτόμενος καλλιτέχνης. Με ύψος περίπου 7,5 πόδια, το κομμάτι είναι σκαλισμένο από μάρμαρο carrara, ένα υλικό που προέρχεται από την Τοσκάνη και χρησιμοποιείται ιστορικά από αρχαίους Ρωμαίους οικοδόμους.

H προσοχή του Bernini στη λεπτομέρεια και το ενδιαφέρον για τον ρεαλισμό φαίνεται στις ανατομικές λεπτομέρειες του έργου. Καθώς το χέρι του Πλούτωνα αρπάζει το μηρό της Περσεφόνης, τα δάχτυλά του φαίνονται να βυθίζονται στο φαινομενικά απαλό δέρμα της. Παρομοίως, προσπαθώντας να την υπερνικήσει, προεξέχουν οι μύες στα λυγισμένα πόδια του και τα τεταμένα χέρια, ενώ τα ρέοντα μαλλιά και τα περιστρεφόμενα υφάσματα δείχνουν κίνηση σε πλήρη εξέλιξη. Στο βάθος φαίνεται και ο Κέρβερος , που αντιπροσωπεύει τον φύλακα του Άδη και έχει την μορφή ενός σκύλου.

Ο μύθος της Περσεφόνης

Η ιδέα για την δημιουργία του αγάλματος κρύβεται πίσω από τον ομώνυμο ελληνικό μύθο όπου ο Πλούτωνας , ο θεός του κάτω κόσμου, απήγαγε την Περσεφόνη, την κόρη της θεάς Δήμητρας. Ο Πλούτωνας την ερωτεύτηκε και την πήρε στον κάτω κόσμο για την ομορφιά της. Η Θεά Δήμητρα όμως τη ζήτησε πίσω. Ο Πλούτωνας συμφώνησε να ανεβαίνει η Περσεφόνη έξι μήνες στον πάνω κόσμο και να κατεβαίνει τους επόμενους έξι στον κάτω κόσμο. Έτσι τους μήνες που η Περσεφόνη ήταν στον επίγειο κόσμο η Θεά Δήμητρα χαιρόταν και επικρατούσε καλοκαιρία και ευφορία, ενώ τους άλλους μήνες που η κόρη της δεν ήταν κοντά της ,επικρατούσε κακοκαιρία και ξηρασία.

Δεδομένης της απαίσιας φύσης αυτής της ιστορίας, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το γλυπτό του Bernini προκάλεσε αναταραχή τους τελευταίους αιώνες. Η απεικόνιση του θεάματος αυτού συναντήθηκε ως επί το πλείστον με επαίνους. Χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως μια εκπληκτική αντίθεση τρυφερότητας και σκληρότητας, αλλά για κάποιους μια σκηνή που απεικονίζει μια βίαιη απαγωγή μπορεί να είναι κάπως ενοχλητική. Οι συζητήσεις πάνω στην διγνωμία που προκύπτει από αυτό το αμφιλεγόμενο θέμα συνεχίζονται μέχρι και σήμερα.

Το γλυπτό βρίσκεται στην βίλλα Μποργκέζε, στη Ρώμη. Πρόκειται για μικρό σχετικά μουσείο, μοναδικό όμως ως προς τους πίνακες και τα αγάλματα του που διαθέτει.