Συνεντεύξεις

Ψυχολογικές επιπτώσεις του Διαζυγίου: Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Written by Μιχάλης Ιωαννίδης on 30/09/2024

Το διαζύγιο ανάμεσα σε ενήλικες αποτελεί μια δύσκολη και συχνά επώδυνη διαδικασία, καθώς σηματοδοτεί το τέλος μιας σχέσης. Μπορεί να συνοδεύεται από συναισθηματική φόρτιση, άγχος και θλίψη, ενώ επηρεάζει όχι μόνο τους δύο συζύγους, αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον τους, όπως τα παιδιά, την οικογένεια και τους φίλους.

Στο Cityvibes.gr φιλοξενήθηκε η MSc Κλινική Ψυχολόγος, Εύη Γιαννίκου, η οποία αναφέρθηκε σε αυτό το όλο και πιο συχνό φαινόμενο στην εποχή μας, επιχειρώντας να δώσει λύσεις και οδηγίες διαχείρισης της εν λόγω κατάστασης.

Ποιοι είναι οι συνηθέστεροι παράγοντες που οδηγούν σε ένα διαζύγιο και
πώς μπορεί ένα ζευγάρι να τους αναγνωρίσει νωρίς;

«Το διαζύγιο είναι αποτέλεσμα συναισθηματικής αποξένωσης, η οποία έρχεται και
εξελίσσεται προοδευτικά. Η αιτία προέρχεται εσωτερικά από τους ίδιους τους
συντρόφους, οι οποίοι δεν έχουν δυστυχώς την ψυχική ωριμότητα να διαχειριστούν
τη διαφορετικότητα, τα όρια, την επικοινωνία, αλλά πολλές φορές και την ίδια την
ουσιαστική σύνδεση που χρειάζεται μια υγιής σχέση. Στην πράξη αυτό μπορεί να
μεταφράζεται σε καταστάσεις όπου οι πατρικές οικογένειες έχουν χώρο να
«εισβάλουν» στη συντροφική ζωή, η απόκτηση παιδιού προκαλεί συγκρούσεις, η
επικοινωνία γίνεται με υπονοούμενα – υποθέσεις – μούτρα και ο ανταγωνισμός και η
καχυποψία εδραιώνονται. Υπάρχουν και πολλά ακόμα, τα οποία όμως είναι αφορμές,
όχι αιτίες! Επομένως, ένας προστατευτικός παράγοντας απέναντι στο διαζύγιο, αλλά
και σε κάθε αποσύνδεση, είναι η υπεύθυνη αναγνώριση των προσωπικών μας
δυσκολιών, στην επικοινωνία, την έκφραση, την εγγύτητα και η βελτίωση τους.»

Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες ψυχολογικές επιπτώσεις ενός διαζυγίου
στους ενήλικες;

«Συνηθίζουμε να περιγράφουμε το διαζύγιο σαν ένα μικρό θάνατο. Δεν αφορά βέβαια
την απώλεια του προσώπου, αλλά περισσότερο προσωπικές προσδοκίες, όνειρα,
ελπίδα για παντοτινή συναισθηματική ασφάλεια και ζεστασιά. Η απώλεια του ρόλου
του / της συζύγου, επίσης, έχει συχνά και κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις.
Τα συναισθήματα που συνοδεύουν ένα τέτοιο πένθος είναι το άγχος, η θλίψη, ο
θυμός, ο φόβος, η απόγνωση και φυσικά σταδιακά η προσαρμογή στα νέα δεδομένα.
Ακόμα και τα άτομα που επιλέγουν συνειδητά την οδό του διαζυγίου θα βιώσουν
κάποια από αυτά τα συναισθήματα, λιγότερο ή περισσότερο. Όσο, όμως, επώδυνη και
αν είναι η περίοδος αυτή, κάθε άνθρωπος καταφέρνει να συνεχίσει ομαλά, ακόμα και
αν χρειαστεί την υποστήριξη ψυχολόγου.»

Πώς μπορεί κάποιος να διαχειριστεί τα συναισθήματα θλίψης και
απώλειας μετά από ένα διαζύγιο;

«Είναι σημαντικό να περάσουμε το μήνυμα ότι τα δύσκολα συναισθήματα είναι
χρήσιμα και αναγκαία! Κανείς δε θέλει να πονά, όμως χωρίς αυτά τα συναισθήματα
δεν θα είχε το περιθώριο ο ψυχισμός να κατανοήσει, να εκφράσει, να μεταφέρει
μηνύματα κρίσιμα για τη ζωή του ανθρώπου. Η περίοδος του διαζυγίου είναι μια
περίοδος σοβαρής εσωτερικής και υπαρξιακής κρίσης. Είναι ένα μεταβατικό στάδιο
που αποκαλύπτει πολύ ουσιαστικά ζητήματα που αφορούν τον εαυτό μας, τις
επιλογές μας, αλλά θα έλεγα και τον τρόπο που έχουμε ανατραφεί, πάντα σε
ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο. Ο τρόπος για να ”χρησιμοποιήσουμε” εποικοδομητικά
για την ψυχικής μας ισορροπία τη φάση αυτή είναι, είναι αρχικά να αποδεχτούμε ότι
αυτή η επίπονη διαδικασία είναι φυσιολογική και αναγκαία. Παρατηρούμε συναισθήματα και σκέψεις και μας γνωρίζουμε! Χρειάζεται χρόνος με τον εαυτό μας,
αλλά και με ανθρώπους που μας προσφέρουν κάποια ανακούφιση. Αυτό που
οπωσδήποτε θα πρέπει να αποφεύγουμε είναι πρακτικές που αποσπούν την προσοχή
από την εσωτερική μας κατάσταση, όπως είναι η αγωνιώδης αναζήτηση επόμενου
συντρόφου και η χρήση ουσιών. Φυσικά υπάρχει πάντα η επιλογή της
ψυχοθεραπευτικής στήριξης, ένα ασφαλές πλαίσιο για μια τόσο κρίσιμη στιγμή, όπου
μπορούμε να επεξεργαστούμε, να εκφράσουμε, να μάθουμε πράγματα μέσα από την
εμπειρία του διαζυγίου.»

Πώς μπορεί να βοηθήσει η θεραπεία ζεύγους στην αποφυγή ενός
διαζυγίου ή στην πιο ομαλή μετάβαση μετά από αυτό;

«Η θεραπεία ζεύγους μπορεί να βοηθήσει όταν και οι δύο σύντροφοι έχουν
αποφασίσει υπεύθυνα ότι θέλουν να μείνουν μαζί. Όταν ένας από τους δύο έχει
έντονα δεύτερες σκέψεις, έρχεται αναγκαστικά ή υπάρχει ήδη ένα άλλο πρόσωπο στη
ζωή του, τότε είναι λιγότερο πιθανό να φανεί χρήσιμη. Στη θεραπεία ζεύγους έχουν
το περιθώριο να εκφραστούν όλες οι σκέψεις και τα συναισθήματα, χωρίς το φόβο
της έντασης ή της λεκτικής επίθεσης. Με τη βοήθεια του ειδικού, αναδύονται
ζητήματα που αποφεύγονται, μαθαίνονται τρόποι επικοινωνίας, ενώ κάθε σύντροφος
μπορεί να αναγνωρίσει το προσωπικό του μερίδιο συμμετοχής στην αποξένωση. Η
συμβουλευτική στήριξη στη διαχείριση διαζυγίου είναι μια άλλη διαδικασία που
ξεκινά όταν το ίδιο υπεύθυνα οι δύο σύντροφοι έχουν αποφασίσει ότι δε θέλουν να
παραμείνουν μαζί, αλλά δυσκολεύονται να το διαχειριστούν. Βέβαια, θα έλεγα, ότι
στη διαδικασία αυτή συνήθως μπαίνει ο ένας από τους δύο συζύγους, που έχει πάρει
την απόφαση να χωρίσει ή μπαίνουν και οι δύο καλούμενοι να διαχειριστούν
συμπεριφορικά και συναισθηματικά τα παιδιά που έχουν αποκτήσει μαζί. Δεν είναι
φυσικά σπάνιες οι φορές που η θεραπεία ζεύγους καταλήγει στη συνειδητοποίηση ή
την απόφαση του χωρισμού. Καλό είναι, τέλος, να διευκρινιστεί ότι ο ψυχολόγος δεν
αποφασίζει ή δεν ”οδηγεί” σε αποφάσεις για τη συνέχιση ή μη μιας σχέσης!»

Ποιο είναι το καλύτερο πλάνο για την υποστήριξη των παιδιών που
βιώνουν το διαζύγιο των γονέων τους;

«Σε ό,τι αφορά τη στήριξη των παιδιών, είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη
παραμέτρους όπως η ηλικία του παιδιού, η σχέση με τον κάθε γονέα ξεχωριστά, αν
υπάρχουν ταυτόχρονα άλλα ζητήματα που επιβαρύνουν το παιδί (ασθένεια, σχολικός
εκφοβισμός, μετακόμιση) και αν υπάρχουν στο περιβάλλον του παιδιού άλλα
πρόσωπα αναφοράς και πηγή στήριξης. Καλό είναι να μην ανακοινώνεται μια
απόφαση στο παιδί, αν δεν έχουν καταλήξει σίγουρα σε αυτή οι ενήλικες. Επίσης,
ακόμα και αν ένα παιδί ή έφηβος φαίνεται ”αρκετά ώριμο για την ηλικία του” δεν
είναι βοηθητικό να μοιράζονται μαζί του οι γονείς πληροφορίες που αφορούν τη
συντροφική τους σχέση. Ακόμα και όταν υπάρχουν ερωτήσεις από την πλευρά του
ανηλίκου, θα πρέπει να αποφεύγονται λεπτομέρειες, αλλά να δίνονται απαντήσεις
που ενισχύουν την ασφάλεια και δείχνουν ότι οι γονείς δεν έχουν αποδιοργανωθεί! Η
διαχείριση των παιδιών είναι ίσως το σημείο εκείνο που χρειάζεται περισσότερο η
συνδρομή του ειδικού και θα έλεγα ότι οι περισσότεροι γονείς φροντίζουν για αυτό.
Άλλωστε, ισχύει το ότι δύο ενήλικες χωρίζουν ως σύντροφοι, αλλά χρειάζεται να
παραμείνουν μια ενωμένη ομάδα ως γονείς.»