Το διεθνές συνέδριο COSTLANG24, που θα διεξαχθεί από τις 13 έως τις 15 Δεκεμβρίου 2024 στο Παλαιό Κτήριο της Φιλοσοφικής Σχολής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, παρέχει μια μοναδική ευκαιρία να εξεταστούν σε βάθος οι πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις της διδασκαλίας ξένων γλωσσών στην Ευρώπη. Βασικός στόχος του συνεδρίου είναι η ανάδειξη της ασυμφωνίας μεταξύ των επίσημων δηλώσεων των ευρωπαϊκών θεσμών για τη στήριξη μιας πολυγλωσσικής πολιτικής και της πραγματικότητας που αντικατοπτρίζεται στις γλωσσικές πολιτικές των κρατών-μελών.

Η Κοινωνικοπολιτική Συγκυρία των Ευρωπαϊκών Γλωσσικών Πολιτικών
Οι γλωσσικές πολιτικές στην Ευρώπη είναι στενά συνδεδεμένες με τις κοινωνικές και πολιτικές προτεραιότητες των κρατών, καθώς και με τις απαιτήσεις των υπερεθνικών πολιτικών και οικονομικών δομών. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα Αγγλικά αναδείχθηκαν σε κυρίαρχη «ισχυρή» γλώσσα, με ρόλο παγκόσμιας γλώσσας επικοινωνίας. Αντίθετα, γλώσσες όπως τα Ιταλικά παραγκωνίζονται, ακόμα και σε περιπτώσεις όπου οι οικονομικές και πολιτισμικές σχέσεις θα δικαιολογούσαν την ευρύτερη προώθησή τους. Αυτή η προτίμηση για τις ισχυρές γλώσσες είναι ιδιαίτερα εμφανής στα εκπαιδευτικά συστήματα, όπου τα προγράμματα διδασκαλίας ξένων γλωσσών συχνά δίνουν προτεραιότητα σε γλώσσες με μεγάλη διεθνή επιρροή. Ως αποτέλεσμα, υπονομεύεται η γλωσσική πολυμορφία που χαρακτηρίζει την ευρωπαϊκή ήπειρο, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για τη δίκαιη εκπροσώπηση των γλωσσών και των πολιτιστικών ταυτοτήτων που αυτές ενσωματώνουν.

Η Αναγκαιότητα Υποστήριξης των Αδύναμων Γλωσσών
Η περιορισμένη εκπροσώπηση αδύναμων γλωσσών, όπως τα Ιταλικά, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα του ευρωπαϊκού οικονομικού και πολιτισμικού τοπίου. Για παράδειγμα, η σημαντική συμβολή της Ιταλίας στο ευρωπαϊκό εμπόριο, τον τουρισμό και την πολιτιστική κληρονομιά υπογραμμίζει την ανάγκη προώθησης της ιταλικής γλώσσας. Η παραμέληση τέτοιων γλωσσών στα εκπαιδευτικά συστήματα όχι μόνο περιορίζει τις δυνατότητες των ατόμων για οικονομική συμμετοχή, αλλά και μειώνει τις πολιτισμικές ανταλλαγές και την αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των ευρωπαϊκών λαών. Η θέσπιση πολιτικών που υποστηρίζουν τις αδύναμες γλώσσες απαιτεί αναγνώριση της αξίας τους πέρα από την οικονομική τους χρησιμότητα. Αυτό περιλαμβάνει την προώθηση της γλωσσικής ποικιλομορφίας ως στοιχείο πολιτισμικής διατήρησης και κοινωνικής δικαιοσύνης, καθώς και την αμφισβήτηση της κυριαρχίας των ισχυρών γλωσσών που διαμορφώνουν τα θεσμικά και εκπαιδευτικά πλαίσια.

Θεματικοί Άξονες και Σημασία του Συνεδρίου
Το συνέδριο COSTLANG24 εξετάζει τις πολύπλευρες διαστάσεις της γλωσσικής πολιτικής μέσα από τους εξής θεματικούς άξονες:

• Οικονομική Διάσταση: Διερεύνηση της σχέσης μεταξύ οικονομικών δεσμών των ευρωπαϊκών χωρών και της διδασκαλίας ξένων γλωσσών.
• Γλωσσική και Κοινωνιογλωσσική Διάσταση: Ανάλυση των τάσεων στη γλωσσομάθεια, των συστημάτων πιστοποίησης και της σχέσης μεταξύ τυπικών γλωσσών και διαλέκτων.
• Πολιτική Διάσταση: Εξέταση της αμοιβαιότητας στη διδασκαλία ξένων γλωσσών μεταξύ κρατών και της εξέλιξης της πολιτικής για τη γλωσσομάθεια στη δημόσια εκπαίδευση.
• Πολιτισμική Διάσταση: Μελέτη των ιστορικών και καλλιτεχνικών διασυνδέσεων μεταξύ χωρών και της επίδρασής τους στις προτεραιότητες διδασκαλίας γλωσσών.

Με την ανάλυση αυτών των θεματικών, το συνέδριο φιλοδοξεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών αναγκών των ευρωπαϊκών κοινωνιών και των θεσμικών πρακτικών που διαμορφώνουν τη διδασκαλία ξένων γλωσσών. Το διεθνές συνέδριο υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη για αναθεώρηση των γλωσσικών πολιτικών στην Ευρώπη, ώστε να ανταποκρίνονται στη γλωσσική ποικιλομορφία και τις πραγματικές ανάγκες των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Η προώθηση των αδύναμων γλωσσών απαιτεί τη διαμόρφωση πολιτικών που προάγουν τη συμπερίληψη και την πολιτισμική εκπροσώπηση στα εκπαιδευτικά συστήματα. Οι συζητήσεις και τα συμπεράσματα του συνεδρίου αναμένεται να συμβάλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση πολιτικών που στηρίζουν την γλωσσική πολυμορφία και τη δίκαιη εκπαίδευση στις ξένες γλώσσες στην Ευρώπη.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το συνέδριο, είναι προσβάσιμες στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα:  https://costlang24.wixsite.com/costlang24-1, https://www.itl.auth.gr/dp9it/el/node/838, καθώς και το πρόγραμμα του διεθνούς συνεδρίου.

Οι συμμετέχοντες, μεταξύ άλλων και η Κατερίνα Συμφέρη συμπεριλαμβανομένων εκπαιδευτικών, μελετητών, φοιτητών και εκπροσώπων από διάφορους οργανισμούς, συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν το θέμα: «Ρόλος συμβουλευτικής, εκπαίδευση, αναφυόμενες προκλήσεις και προοπτικές».

Ακολουθεί συνοπτικά η ομιλία της Κατερίνας Συμφέρη, καθώς και φωτογραφικό υλικό.

Politiche di rafforzamento del plurilinguismo in Europa: iniziative educative e coesione sociale con riferimento specifico alla lingua italiana
Le politiche di rafforzamento del plurilinguismo in Europa mirano a promuovere la diversità linguistica e culturale come strumenti di coesione sociale, mobilità educativa e cooperazione interculturale. In questo contesto, la lingua italiana riveste un ruolo strategico grazie alla sua rilevanza storica, culturale e geografica. La ricerca indaga come la promozione dell’italiano, attraverso programmi educativi come Erasmus+, eTwinning e accordi bilaterali, contribuisca al multilinguismo europeo e alla diffusione della cultura italiana. Inoltre, analizza l’importanza della lingua come seconda lingua straniera nei paesi dell’Europa Centrale e Meridionale, evidenziando i legami storici, culturali e commerciali con l’Italia. La diplomazia culturale italiana e le iniziative innovative, come summer school, borse di studio e progetti digitali, rafforzano l’insegnamento della lingua italiana, facilitando la comunicazione interculturale e promuovendo la comprensione reciproca. Infine, viene approfondita la dimensione sociale dell’insegnamento dell’italiano, soprattutto come strumento di integrazione per le comunità immigrate. La lingua italiana si configura, dunque, come un ponte tra passato e presente, favorendo la cooperazione, la diversità e l’unità culturale in Europa.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός