Αμμοθίνες : Η έρημος – στολίδι της Λήμνου
Written by Αριάδνη Εμμανουηλίδου on 14/11/2024
Το ταξίδι στην άκρη του Αιγαίου , σε εκείνο το πανέμορφο νησί με την αρχέγονη ομορφιά , δεν έχει ολοκληρωθεί αν δεν επισκεφθείτε τις Αμμοθίνες Λήμνου, ένα μοναδικό φαινόμενο που κόβει την ανάσα. Μπορεί τα μνημεία του πολιτισμού να προκαλούν το θαυμασμό και να μένουν χαραγμένα στην ιστορία και την αιωνιότητα, όμως όταν η φύση μεγαλουργεί ξεπερνά κάθε όριο. Και στις Αμμοθίνες της Λήμνου συμβαίνει ακριβώς αυτό.
Η Λήμνος είναι ένα από τα ελληνικά νησιά που την αίγλη του ανακαλύπτουν σιγά σιγά όλο και περισσότεροι Έλληνες και επισκέπτες από το εξωτερικό.Το άγονο αυτό νησί με τις εκπληπτικές παραλίες μαγνητίζει τους φωτογράφους που αποθανατίζουν τοπία απαράμιλλης ομορφιάς – βιότοπους που τους σκεπάζουν κοπάδια φλαμίγκο, καλοδιατηρημένα νεοκλασικά κτίρια μοναδικής αρχιτεκτονικής αξίας, λαξευμένα με το χέρι πλακόστρωτα δρομάκια. Η Λήμνος είναι το ένατο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας με έκταση 476 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το τέταρτο σε μήκος ακτών (310 χιλιόμετρα). Βρίσκεται στο βόρειο Αιγαίο, στο Θρακικό πέλαγος, ανάμεσα στο Άγιον Όρος, τη Σαμοθράκη, την Ίμβρο και τη Λέσβο. Πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι της Λήμνου είναι η Μύρινα, που πήρε το όνομα της γυναίκας του πρώτου βασιλιά του νησιού, του Θόαντα. Ως το 1955 η Μύρινα ονομαζόταν Κάστρο, ονομασία που επικράτησε κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο και άτυπα ακόμα έτσι αποκαλείται από τους παλιότερους Λημνιούς. Το όνομα Λήμνος αναφέρεται ήδη από τον Όμηρο.
Το όνομα Λήμνος προέρχεται είτε από την ομηρική λέξη Λήιον, που προσδιορίζει το σπαρμένο χωράφι, τον αγρό, ή από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «ληίς» (που σημαίνει κοπάδι) + «μήλο» (που σημαίνει πρόβατο), δηλαδή νήσος κοπαδιών αιγοπροβάτων. Η τελευταία αυτή εκδοχή φέρεται να είναι και η επικρατέστερη, επειδή η Λήμνος είναι το πεδινότερο νησί του Αιγαίου με μεγάλη παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων από την αρχαιότητα. Στους κλασικούς χρόνους ήταν ο σιτοβολώνας της αρχαίας Αθήνας, από την οποία άλλωστε κατελήφθη, και αργότερα ο προμηθευτής σιταριού της αυτοκρατορικής αυλής του Βυζαντίου. Ακόμα και σήμερα, το σήμα κατατεθέν της Λήμνου είναι τα σπαρμένα σιταροχώραφα που φθάνουν ως την άκρη της θάλασσας. Κατά τη μυθολογία, η Λήμνος είναι το νησί του Ηφαίστου. Η ανάπτυξη της μεταλλουργίας από τους παλαιότατους κατοίκους του νησιού αποδόθηκε στον θεό Ήφαιστο. Σύμφωνα με τον μύθο ο Δίας, μετά από έναν καβγά με την Ήρα, εκσφενδόνισε από τον Όλυμπο τον Ήφαιστο, καθώς αυτός υπερασπίστηκε τη μητέρα του, με αποτέλεσμα να πέσει στη Λήμνο και έκτοτε να μείνει ανάπηρος.
Οι Αμμοθίνες Λήμνου είναι μια «μικρογραφία» ερήμου, όπως αυτές που συναντούμε στη Σαχάρα και τη βόρεια Αφρική. Πρόκειται για μια αμμώδη έκταση, που όμως δεν βρίσκεται σε κάποια παραλία ή σε κάποια αμμώδη ακτή του νησιού. Καλύπτουν έκταση περίπου 70 στρεμμάτων στην περιοχή Γομάτι και θάλασσα δεν θα δείτε παρά μόνο στο βάθος. Κατά διαστήματα στην έκταση που καλύπτουν οι Αμμοθίνες Λήμνου συναντάται χαμηλή βλάστηση, ενώ οι χαμηλοί λόφοι που τις περιτριγυρίζουν είναι επίσης κατάφυτοι από θάμνους. Σύμφωνα με τους γεωλόγους, οι Αμμοθίνες Λήμνου είναι ενδοχωρικές θίνες και όχι παράκτιες . Δημιουργούνται από τη διάβρωση και την απόθεση της άμμου στις παράκτιες περιοχές. Η άμμος που υπάρχει στην ακτή παρασύρεται από τον άνεμο και την αντικαθιστά η άμμος που κύματα και ρεύματα φέρνουν στην παραλία. Αποτελούν σημαντικούς αλλά και ευαίσθητους οικότοπους. Σε αυτές υπάρχουν φυτά και ζώα που είναι ανθεκτικά και προσαρμόζονται εύκολα στις δύσκολες συνθήκες του περιβάλλοντος. Είναι οικότοποι που προστατεύονται με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ “για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας”. Το φαινόμενο θεωρείται εξαιρετικά σπάνιο σε νησιωτικές περιοχές. Οι αμμόλοφοι (αμμοθίνες) είναι πιο συνηθισμένο φαινόμενο στις ακτές. Στη Λήμνο όμως το συγκεκριμένο οικοσύστημα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 2 χιλιόμετρα από την ακτή κάτι που το κάνει ακόμα πιο εντυπωσιακό.
Όπως και στη Σαχάρα, έτσι και στη Λήμνο, οι ισχυροί βόρειοι άνεμοι ανασχηματίζουν συνεχώς τη μορφή αυτών των χρυσαφένιων βουνών από άμμο, με αποτέλεσμα ένα ασυνήθιστο οπτικό θέαμα κόντρα στην καταγάλανη θάλασσα. Η ελάχιστη βλάστηση που συνθέτει τη χλωρίδα των Αμμοθινών, είναι κυρίως τα πανέμορφα λευκά κρινάκια της Λήμνου (pancratium maritimum), ενώ περιμετρικά των ολόχρυσων αμμοθινών, υπάρχουν αμμόφιλη βλάστηση (Ammophila arenaria), λυγαριές (Vitex agnus castus), αγριοαχλαδιές (Pyrus spinosa), αστυφίδες (Sarcopoterium spinosum), θυμάρι (Thymus vulgaris), πικροδάφνες (Nerium oleander) και αγριελιές (Olea europea var. Oleaster).
Κατά καιρούς έχει δημοσιευτεί πως στις Αμμοθίνες γυρίστηκαν οι σκηνές της ερήμου για την ταινία του 1971 «Μια Ελληνίδα στο χαρέμι» με πρωταγωνίστρια τη Ρένα Βλαχοπούλου. Αν και δεν ισχύει -ο σκηνοθέτης Γιάννης Δαλιανίδης έχει αναφέρει πως τα συγκεκριμένα γυρίσματα έγιναν στην Αττική- είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πως βγήκε αυτή η φήμη. Αρκεί να βρεθεί σε αυτό το κομμάτι της βορειοανατολικής Λήμνου μια ζεστή μέρα του ελληνικού καλοκαιριού και να αντικρίσει αυτό το μοναδικό στον ελληνικό χώρο τοπίο.
Πώς και πότε να πάτε
Για να φτάσετε στις Αμμοθίνες θα ακολουθήσετε τον δρόμο από το χωριό Κατάλακκο. Είναι χωματόδρομος που απαιτεί χαμηλές ταχύτητες αλλά υπάρχουν ενημερωτικές πινακίδες που θα σας πληροφορήσουν για το προς τα πού θα κινηθείτε. Παρκάρετε στο πρώτο κιόσκι και ξεκινάτε την περιπλάνηση όσο και όπως θέλετε. Σε κάθε περίπτωση να έχετε μαζί σας έστω λίγο νερό ενώ καλό θα είναι φοράτε ελαφριά παπούτσια. Αν μετά από την «διάσχιση της ερήμου» αναζητήσετε την «όαση» αυτή είναι η παραλία Γομάτι η οποία απέχει περίπου 2 χιλιόμετρα. Κοντά στην παραλία βρίσκεται εδώ και χρόνια ένα εγκαταλειμμένο άρμα.
Η καλύτερη ώρα για να πάει κανείς έχει να κάνει με το τι θέλει να κάνει και φυσικά τον καιρό. Νωρίς το πρωί μπορείτε να συνδυάσετε την εκδρομή με μπάνιο, το καλοκαιρινό μεσημέρι θα έχετε την «αίσθηση Σαχάρας», αργά το απόγευμα θα μπορέσετε να περάσετε περισσότερο χρόνο ξυπόλυτοι στην άμμο αλλά και να έχετε καλύτερο φυσικό φως για φωτογραφίες.
