Getzels και Guba: βασικές παραδοχές

Οι Getzels και Guba προχώρησαν σε κάποιες βασικές παραδοχές όσον αφορά τα κοινωνικά συστήματα. Με βάση αυτές μπορούμε να αιτιολογήσουμε, γιατί ένα σχολείο ή ένας εκπαιδευτικός οργανισμός αποτελούν ένα ανοικτό κοινωνικό σύστημα.

Τα κοινωνικά συστήματα αποτελούνται από υποσυστήματα και μικρότερα μέρη, τα οποία εμπλέκονται και εξυπηρετούν το σύνολο. Έτσι λοιπόν ο διευθυντής του σχολείου σε συνεργασία με το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων μπορούν να λάβουν αποφάσεις που να επηρεάσουν τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές.

Είναι ανθρώπινα  και όχι μηχανιστικά. Το εκπαιδευτικό προσωπικό που στελεχώνει ένα σχολείο δρα  με βάση τα προσωπικά πιστεύω, του στόχους και τους ρόλους του καθενός. Οι άνθρωποι αυτοί δεν κατέχουν απλά γραφειοκρατικές θέσεις.

Είναι στοχοκεντρικά. Προσανατολίζονται στην επίτευξη στόχων τους οποίους υπηρετούν. Για παράδειγμα ο στόχος του σχολείου είναι αυτός της μάθησης και της προετοιμασίας των μαθητών για την ενηλικίωση. Επιπλέον, είναι δομικά κατασκευάσματα, αποτελούνται δηλαδή από δομές (structures). Σε ένα σχολείο υπάρχει ιεραρχία (διευθυντής-υποδιευθυντής-εκπαιδευτικοί).

Τα κοινωνικά συστήματα είναι κανονιστικά. Επομένως είναι και εν μέρει γραφειοκρατίες, εφόσον λειτουργούν βάσει κανόνων. Σ’ ένα σχολείο ισχύουν επίσημοι και ανεπίσημοι κανόνες που καθορίζουν συμπεριφορές. Ένας κανόνας μπορεί να έχει κυρωτικό χαρακτήρα και να εφαρμόζεται σε περίπτωση που υπάρχει πρόβλημα στο σύστημα. Οι επιπτώσεις της εφαρμογής ενός κυρωτικού μέτρου μπορεί να αφορά ακόμα και άτομα εκτός συστήματος. Για παράδειγμα ένας εξωσχολικός που εισέρχεται στον αύλειο χώρο του σχολείου και ενοχλεί τους μαθητές πρέπει να απομακρυνθεί.

Διακατέχονται από διακριτές αξίες και κουλτούρες που καθορίζουν τη συμπεριφορά. Τα κοινωνικά συστήματα είναι ανοικτά συστήματα. Δέχονται εισδοχές από το περιβάλλον (μαθητές, εκπαιδευτικοί, γνώσεις, οικονομικοί πόροι, αξίες της κοινωνίας) οι οποίες έχουν αντίκτυπο στα αποτελέσματα (επικοινωνία, διαδικασία λήψης αποφάσεων, διδακτικές  μέθοδοι) και από την άλλη πλευρά δίνουν εισδοχές προς το περιβάλλον (στάσεις και γνώσεις μαθητών, λύσεις προβλημάτων, αποφάσεις συλλόγου διδασκόντων).

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθούν  αναλυτικά ποιοι είναι οι παράγοντες που αφορούν το εξωτερικό περιβάλλον όσον αφορά την εκπαίδευση:

1. Οι εκπαιδευτικές οργανώσεις. Η λήψη αποφάσεων από αυτές μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του σχολείου είτε θετικά είτε αρνητικά.
2. Η γνώση και τα εφόδια των εκπαιδευτικών είναι παράγοντες που ασκούν επιρροή σε όλη την εκπαιδευτική πράξη.
3. Οι γονείς,  οι οποίοι προβλέπεται πως στο προσεχές μέλλον θα αποκτούν περισσότερη δύναμη στη διοίκηση των σχολείων.
4. Οι φορολογούμενοι. Είναι λογικό πως εφόσον οι μισθοί των εκπαιδευτικών προέρχονται από τη φορολογία των πολιτών να υπάρχει αλληλεπίδραση.
5. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και άλλοι οργανισμοί όπως χριστιανικές οργανώσεις και πολιτικά κόμματα, επηρεάζουν το εκπαιδευτικό σύστημα.
6. Η νομοθεσία που καθορίζει τον τρόπο λειτουργίας του συνόλου του εκπαιδευτικού συστήματος.
7. Η εκκλησία και ο κλήρος είναι σε θέση να επιδράσουν σε επίπεδο σχολικής μονάδας.

Τέλος, τα κοινωνικά συστήματα αποτελούν σχετιστικά κατασκευάσματα, εννοιολογικές κατασκευές. Μπορούν να αναλυθούν ως ανεξάρτητα, αλλά και ως κομμάτι ενός ευρύτερου συστήματος. Μία σχολική μονάδα αποτελεί ένα αυτόνομο σύστημα, αποτελεί μέρος όμως ενός ευρύτερου συνόλου, όπως για παράδειγμα μέρος του συνόλου των σχολικών μονάδων ενός δήμου, ενός νομού ή ακόμα και του συνόλου των σχολικών μονάδων του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός