Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τον τοκετό στο σπίτι
Written by Μιχάλης Ιωαννίδης on 20/02/2025
Ο τοκετός στο σπίτι αποτελεί μια επιλογή που όλο και περισσότερες γυναίκες εξερευνούν, αναζητώντας μια πιο φυσική και εξατομικευμένη εμπειρία γέννας. Παρόλο που παραμένει ένα θέμα που συχνά εγείρει ερωτήματα και αντιπαραθέσεις, πολλές μητέρες που τον επιλέγουν μιλούν για μια βαθιά ενδυναμωτική διαδικασία. Στη σημερινή συνέντευξη, θα συζητήσουμε με την Ελένη Χαριτοπούλου, ανεξάρτητη μαία και ψυχολόγο, η οποία θα μοιραστεί την εμπειρία και τις γνώσεις της γύρω από τον τοκετό στο σπίτι, τις προκλήσεις αλλά και τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει.
Η Ελένη Χαριτοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1985. Αποφοίτησε από το τμήμα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. το 2008 και είναι κάτοχος άδειας ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου. Έκτοτε εργάστηκε ως ελεύθερη επαγγελματίας διατηρώντας το γραφείο της στην πόλη της Θεσ/νίκης. Το 2018, ούσα και η ίδια πλέον μητέρα δύο παιδιών, έπειτα από τη συμμετοχή της στις κατατακτήριες εξετάσεις, κατατάχθηκε στο τμήμα μαιευτικής του ΑΤΕΙΘ από όπου αποφοίτησε το 2022. Είναι κάτοχος άδειας ασκήσεως επαγγέλματος μαίας και διατηρεί το προσωπικό της γραφείο στην περιοχή της Επανομής. Με γνώμονα την εξατομικευμένη προσέγγιση, παρέχει υψηλού επιπέδου και επιστημονικά τεκμηριωμένη φροντίδα και συμβουλευτική στην έγκυο, την επίτοκο και τη λεχωίδα. Έχοντας γεννήσει και η ίδια τα τρία παιδιά της στο σπίτι με μαίες, αναγνωρίζει το μεγαλείο του φυσιολογικού τοκετού, τη δύναμη της γυναίκας που γεννάει και στόχος της είναι τα μωρά να παίρνουν την πρώτη τους ανάσα σε ένα περιβάλλον ασφάλειας, αγάπης και σεβασμού.
Ποια είναι τα βασικά ψυχολογικά οφέλη για τη μητέρα όταν επιλέγει να γεννήσει στο σπίτι, σε σύγκριση με ένα μαιευτήριο;
«Όταν μιλάμε για τοκετό στο σπίτι, πάντα αναφερόμαστε σε υγιείς γυναίκες που κυοφορούν υγιή έμβρυα σε μία εγκυμοσύνη χωρίς επιπλοκές. Επομένως, το πιο σημαντικό ίσως από όλα είναι το γεγονός, ότι η γυναίκα θα βιώσει τη γέννα της ως φυσική συνέχεια της σύλληψης και της εγκυμοσύνης και όχι ιατρικοποιημένα σαν να είναι άρρωστη που χρειάζεται νοσηλεία. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα υποστεί παρεμβάσεις στο σώμα της, δεν θα λάβει φάρμακα που επιταχύνουν τη διαδικασία του τοκετού και η δύναμη της γέννησης ουσιαστικά επιστρέφει στην ίδια τη γυναίκα, η οποία αποφασίζει πώς θέλει να γεννήσει και ποιους θέλει να έχει δίπλα της. Επίσης, στον κατ’οίκον τοκετό, κανείς δεν διακόπτει την πρώτη επαφή της μητέρας με το μωρό της, το οποίο αμέσως μετά την γέννα τοποθετείται στην αγκαλιά της και παραμένει εκεί βοηθώντας το έτσι να ρυθμίσει καλύτερα τη θερμοκρασία του σώματός του, την αναπνοή του και να θηλάσει για πρώτη φορά. Το ότι δεν επεμβαίνει και δεν διακόπτει κανείς αυτές τις πρώτες ώρες γνωριμίας της μητέρας με το νεογέννητο και αντίστροφα, είναι εξαιρετικής σημασίας για την δημιουργία του δεσμού ανάμεσά τους. Με τον τρόπο αυτό γίνεται η γέννα μια ενδυναμωτική εμπειρία για τη μητέρα δίνοντάς της τα καλύτερα εφόδια για την είσοδο στη μητρότητα.»
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες ανησυχίες ή φόβοι που εκφράζουν οι γυναίκες σχετικά με τον τοκετό στο σπίτι και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν;
«Αυτό που πολλές φορές απασχολεί τις γυναίκες, όταν σκέφτονται την επιλογή τους να γεννήσουν στο σπίτι, είναι το τι θα συμβεί αν παρουσιαστεί κάποια επιπλοκή. Αυτό αντιμετωπίζεται με την πλήρη ενημέρωση του ζευγαριού από την μαιευτική ομάδα. Λαμβάνουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για να κατανοήσουν ποιες καταστάσεις αντιμετωπίζονται στο σπίτι και σε ποιες περιπτώσεις θα χρειαστεί να γίνει μεταφορά σε δημόσιο νοσοκομείο ή ιδιωτικό μαιευτήριο.
Κάτι άλλο που ρωτάνε συχνά είναι το αν θα μπορέσουν να διαχειριστούν τον πόνο χωρίς περιοχική αναισθησία. Το γεγονός ότι στον τοκετό στο σπίτι δεν χρησιμοποιούνται φάρμακα για επίσπευση του τοκετού, έχει σαν αποτέλεσμα οι συστολές ή αλλιώς τα «κύματα» της μήτρας, να έχουν πάντα κάποια λεπτά απόσταση το ένα από το άλλο και να είναι γενικά πιο διαχειρίσιμα. Επίσης, η κινητικότητα της μητέρας, η εναλλαγή θέσεων και στάσεων ώστε η ίδια η γυναίκα να βρει τη θέση που την βολεύει καλύτερα, της παρέχει ανακούφιση και συμβάλει στην εξέλιξη της γέννας. Επίσης στο σπίτι εφαρμόζουμε και άλλες τεχνικές ανακούφισης όπως οι μαλάξεις (μασάζ) ή τα TENS. Βεβαίως έχουμε πάντα και την επιλογή της χρήσης νερού με την πισίνα τοκετού για τις γυναίκες που το επιθυμούν.
Τέλος, πολλοί είναι εκείνοι που δεν γνωρίζουν τη διαδικασία που γίνεται σχετικά με την δήλωση νεογνού. Ενημερώνουμε λοιπόν τους γονείς, πως οι μαίες που παρίστανται στον τοκετό, αναλαμβάνουν να συμπληρώσουν τη δήλωση γέννησης και τους δίνουν όλα τα απαραίτητα έγγραφα ώστε να δηλωθεί το νεογνό στον αντίστοιχο Δήμο και να λάβουν οι ίδιοι το επίδομα τοκετού στο σπίτι, το οποίο αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα ορίζεται στα 900 ευρώ.»
Ποιοι παράγοντες είναι σημαντικοί για να διασφαλιστεί ότι ο τοκετός στο σπίτι είναι μια ασφαλής επιλογή για τη μητέρα και το μωρό;
«Για να διασφαλιστεί πως ο τοκετός στο σπίτι είναι μια ασφαλής επιλογή για την μητέρα και το μωρό της, αρχικά θα πρέπει η μαιευτική ομάδα να έχει την κατάλληλη εκπαίδευση, εμπειρία και εξοπλισμό για να τον αναλάβει. Επίσης, η μαιευτική ομάδα, αφού θα καταγράψει το πλήρες ιστορικό της γυναίκας και εφόσον έχει επισκεφτεί το σπίτι στο οποίο επιθυμεί να πραγματοποιηθεί ο τοκετός, θα πρέπει να αποφασίσει αν πληρούνται οι προϋποθέσεις για να μπορέσει η συγκεκριμένη γυναίκα να γεννήσει στο σπίτι και αν όχι να την ενημερώσει για τις επιλογές της. Τέλος, πάντα έχει προαποφασιστεί πoιο θα είναι το πλάνο Β και σε ποιες περιπτώσεις ενεργοποιείται καθώς κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ένας τοκετός που θα ξεκινήσει στο σπίτι, θα ολοκληρωθεί στο σπίτι.»
Πώς μπορεί ο σύντροφος ή το υποστηρικτικό περιβάλλον της μητέρας να συμβάλλει θετικά στην εμπειρία του τοκετού στο σπίτι;
«Η γέννα στο σπίτι αφορά τόσο τη γυναίκα όσο και το σύντροφό της. Είναι καλό λοιπόν να συμμετέχουν εξίσου και οι δύο στις προγεννητικές συναντήσεις με τη μαιευτική ομάδα, να λαμβάνουν τις γνώσεις που χρειάζονται και να λύνουν όποιες απορίες προκύψουν. Η ενεργή συμμετοχή του συντρόφου, δημιουργεί θετικά συναισθήματα στη γυναίκα και λειτουργεί ευεργετικά για τη σχέση τους. Η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός στο σώμα της γυναίκας και η υποστήριξή της την ώρα της γέννας, της δίνει τα εφόδια που χρειάζεται για να έχει μια θετική εμπειρία τοκετού. Το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον αν επιθυμεί να λειτουργήσει βοηθητικά, καλό θα ήταν να ακούσει και να σεβαστεί τις αποφάσεις του ζευγαριού και εφόσον μπορεί να παρέχει βοήθεια αν και όπου τους ζητηθεί.»
Υπάρχουν συγκεκριμένες ψυχολογικές τεχνικές ή προετοιμασίες που μπορεί να ακολουθήσει μια γυναίκα για να νιώσει πιο ήρεμη και έτοιμη για τον τοκετό στο σπίτι;
«Για να νιώθει ήρεμη μια γυναίκα που γεννάει στο σπίτι, δεν χρειάζεται κάποια συγκεκριμένη ψυχολογική τεχνική ή προετοιμασία πέρα από τις συναντήσεις της με τη μαιευτική της ομάδα. Όταν ξεκινήσει ο τοκετός, η παραμονή στο ιδιωτικό, οικείο και ζεστό περιβάλλον του σπιτιού της, μαζί με τους ανθρώπους που εκείνη έχει επιλέξει να βρίσκονται εκεί, ο χαμηλός φωτισμός και τα μειωμένα ερεθίσματα, ήδη λειτουργούν καθησυχαστικά. Ωστόσο, όταν μία γυναίκα το επιθυμεί, μπορεί πάντα να εκπαιδευτεί σε τεχνικές χαλάρωσης και οραματισμού (όπως π.χ. hypnobirthing) που είναι βοηθητικές όπου και αν έχει επιλέξει να γεννήσει.»
