Η κοινωνική και συναισθηματική μάθηση (Social Emotional Learning – SEL) έχει αρχίσει να παίζει κρίσιμο ρόλο στη διδασκαλία δεύτερης ξένης γλώσσας. Πρόκειται για μια παιδαγωγική προσέγγιση που αποσκοπεί στην καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων, ενσυναίσθησης, αυτογνωσίας και θετικών διαπροσωπικών σχέσεων, πέρα από τις ακαδημαϊκές γνώσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η SEL βοηθά τους μαθητές να αναπτύξουν τις συναισθηματικές και κοινωνικές ικανότητες που είναι απαραίτητες για την επικοινωνία σε μια δεύτερη ξένη γλώσσα.

Η Ενσωμάτωση της Κοινωνικής και Συναισθηματικής Μάθησης στη Γλωσσική Διδασκαλία

Η ενσωμάτωση της κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης στη διδασκαλία της δεύτερης ξένης γλώσσας βοηθά τους μαθητές να δημιουργήσουν ισχυρότερους δεσμούς με τη γλώσσα, τον καθηγητή και τους συμμαθητές τους. Η SEL επικεντρώνεται σε πέντε κύριους τομείς: αυτογνωσία, αυτοδιαχείριση, κοινωνική συνείδηση, δεξιότητες σχέσεων και υπεύθυνη λήψη αποφάσεων. Όλοι αυτοί οι τομείς είναι απαραίτητοι για την επιτυχία στην εκμάθηση γλωσσών, καθώς η γλώσσα είναι ένα κοινωνικό εργαλείο που βασίζεται στην επικοινωνία και την αλληλεπίδραση. Για παράδειγμα, μέσω της αυτογνωσίας, οι μαθητές αναπτύσσουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν τις δικές τους συναισθηματικές και γνωστικές ανάγκες όταν μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα. Η αυτοδιαχείριση τους επιτρέπει να ελέγχουν τις απογοητεύσεις που συχνά συνοδεύουν τη γλωσσική μάθηση, ιδίως σε καταστάσεις όπου κάνουν λάθη ή δεν μπορούν να εκφραστούν με ακρίβεια. Παράλληλα, η κοινωνική συνείδηση και οι δεξιότητες σχέσεων βοηθούν τους μαθητές να κατανοήσουν και να εκτιμήσουν τις διαφορές στην πολιτισμική επικοινωνία, μια σημαντική δεξιότητα όταν μαθαίνουν μια νέα γλώσσα με διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια.

Δημιουργία ενός Θετικού Κλίματος Μάθησης

Η εφαρμογή της SEL συμβάλλει στη δημιουργία ενός θετικού κλίματος μάθησης, όπου οι μαθητές αισθάνονται ασφαλείς να επικοινωνήσουν και να κάνουν λάθη. Στη διδασκαλία μιας δεύτερης ξένης γλώσσας, τα λάθη είναι αναπόφευκτα και συχνά αναγκαία για την πρόοδο, όμως η αίσθηση της αποτυχίας μπορεί να επηρεάσει την αυτοπεποίθηση των μαθητών. Η SEL παρέχει στρατηγικές για να ενθαρρύνει τους μαθητές να δουν τα λάθη ως φυσικό μέρος της διαδικασίας μάθησης και όχι ως εμπόδιο. Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μέσω αυτής της προσέγγισης τους επιτρέπει να συμμετέχουν πιο ενεργά και με αυτοπεποίθηση στην εκμάθηση της ξένης γλώσσας. Επιπλέον, η κοινωνική και συναισθηματική υποστήριξη από τους καθηγητές και τους συμμαθητές συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας τάξης όπου οι μαθητές συνεργάζονται και ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλον. Αυτή η συνεργατική διάθεση δημιουργεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης και αυξάνει το ενδιαφέρον των μαθητών για τη γλώσσα. Όταν οι μαθητές νιώθουν ασφαλείς, είναι πιο πρόθυμοι να πειραματιστούν με τη γλώσσα και να εκφράσουν τις σκέψεις τους, ακόμη και αν δεν είναι σίγουροι για τη σωστή χρήση της.

Ανάπτυξη Ενσυναίσθησης και Διαπολιτισμικής Ευαισθησίας

Η SEL ενθαρρύνει την ανάπτυξη ενσυναίσθησης, κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό όταν μαθαίνεται μια δεύτερη ξένη γλώσσα. Η κατανόηση των συναισθημάτων και των προοπτικών άλλων ανθρώπων, ιδιαίτερα σε πολυπολιτισμικές τάξεις, διευκολύνει τη διαπροσωπική επικοινωνία. Οι μαθητές που αναπτύσσουν ενσυναίσθηση είναι σε θέση να κατανοούν καλύτερα τις πολιτισμικές και γλωσσικές διαφορές, γεγονός που τους επιτρέπει να επικοινωνούν με σεβασμό και κατανόηση. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στη διδασκαλία μιας ξένης γλώσσας, όπου οι μαθητές συχνά εκτίθενται σε νέους πολιτισμούς και διαφορετικές πρακτικές επικοινωνίας. Οι δεξιότητες που αναπτύσσονται μέσω της SEL μπορούν να βελτιώσουν την προσαρμοστικότητα των μαθητών σε νέα πολιτισμικά πλαίσια, καθιστώντας τους καλύτερους διαπολιτισμικούς επικοινωνητές.

Βελτίωση Διαπροσωπικών Σχέσεων

Η κοινωνική και συναισθηματική μάθηση παρέχει στους μαθητές τις δεξιότητες που χρειάζονται για να καλλιεργούν υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις μέσα και έξω από την τάξη. Σε μια γλωσσική τάξη, η συνεργασία είναι βασικό στοιχείο της μάθησης, καθώς οι μαθητές εργάζονται συχνά σε ομάδες ή ζευγάρια για να ασκηθούν στις γλωσσικές τους δεξιότητες. Η ανάπτυξη καλών σχέσεων βοηθά στη βελτίωση της επικοινωνίας, της συνεργασίας και της κατανόησης μεταξύ των μαθητών, ενισχύοντας έτσι την ποιότητα της μάθησης. Η ομαδική εργασία σε δραστηριότητες διδασκαλίας της γλώσσας, όπως οι διάλογοι, οι ρόλοι και οι διαλογικές ασκήσεις, βοηθά τους μαθητές να καλλιεργήσουν διαπροσωπικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την επιτυχία τους στον σύγχρονο κόσμο. Η SEL βοηθά τους μαθητές να διαχειρίζονται τις διαφωνίες, να εκφράζουν τις απόψεις τους με σεβασμό και να κατανοούν τις ανάγκες των άλλων, ενισχύοντας έτσι τη συνολική δυναμική της τάξης.

Υποστήριξη σε Μαθητές με Γλωσσικές Δυσκολίες

Οι μαθητές που αντιμετωπίζουν γλωσσικές δυσκολίες συχνά χρειάζονται επιπλέον κοινωνική και συναισθηματική υποστήριξη. Η SEL μπορεί να βοηθήσει αυτούς τους μαθητές να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματα απογοήτευσης ή άγχους που μπορεί να προκύψουν από τις δυσκολίες στην εκμάθηση μιας δεύτερης ξένης γλώσσας. Μέσω της SEL, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να προσφέρουν στρατηγικές που ενισχύουν την αυτοπεποίθηση των μαθητών και τους δίνουν τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τα συναισθήματά τους με υγιή τρόπο. Η SEL προσφέρει ένα πλαίσιο για την υποστήριξη μαθητών που μπορεί να έχουν ανάγκη από προσωπική καθοδήγηση, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης άγχους και οικοδόμησης ανθεκτικότητας, οι οποίες είναι χρήσιμες όχι μόνο στη γλωσσική μάθηση αλλά και στη ζωή τους γενικότερα.

Η κοινωνική και συναισθηματική μάθηση αποτελεί μια αναπόσπαστη διάσταση της σύγχρονης διδασκαλίας ξένων γλωσσών, ιδιαίτερα στη διδασκαλία δεύτερης ξένης γλώσσας. Μέσω της SEL, οι μαθητές αναπτύσσουν δεξιότητες που δεν αφορούν μόνο τη γλώσσα αλλά και άλλους τομείς όπως η ενσυναίσθηση, η αυτογνωσία και η διαχείριση συναισθημάτων, που βελτιώνουν την επικοινωνία και την αποδοτικότητα στη γλώσσα.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός

• Brackett, M. A., Rivers, S. E., & Salovey, P. (2011). Emotional intelligence: Implications for personal, social, academic, and workplace success. Social and Personality Psychology Compass, 5(1), 88-103. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2010.00334.x
• Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning (CASEL). (2020). What is SEL?. CASEL. Ανακτήθηκε από https://casel.org/what-is-sel/
• Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., & Schellinger, K. B. (2011). The impact of enhancing students’ social and emotional learning: A meta-analysis of school-based universal interventions. Child Development, 82(1), 405-432. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2010.01564.x
• Jones, S. M., & Bouffard, S. M. (2012). Social and emotional learning in schools: From programs to strategies. Social Policy Report, 26(4), 1-33. https://doi.org/10.1002/j.2379-3988.2012.tb00073.x
• Zins, J. E., Weissberg, R. P., Wang, M. C., & Walberg, H. J. (Eds.). (2004). Building academic success on social and emotional learning: What does the research say?. Teachers College Press.