Η συναισθηματική υπερφαγία είναι ένα φαινόμενο που πλήττει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους, προκαλώντας συναισθηματική και σωματική δυσφορία. Η ανάγκη να καταναλώνουμε φαγητό ως αντίδραση σε συναισθηματικά ερεθίσματα αντί για φυσική πείνα αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία και την ευεξία μας. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Αποστολία Μπούμπα, θα μιλήσει για τις αιτίες και τις συνέπειες της συναισθηματικής υπερφαγίας, αλλά και για στρατηγικές που μπορούν να μας βοηθήσουν να την αναγνωρίσουμε και να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.

Τι είναι η συναισθηματική υπερφαγία;

«Η συναισθηματική υπερφαγία δεν είναι μια ξεχωριστή διατροφική διαταραχή, αλλά
μια διατροφική συμπεριφορά η οποία προκαλείται από άγχος, συναισθήματα αλλά και
προσωπικά συναισθήματα με το φαγητό. Οι συναισθηματικές συνθήκες και το άγχος
επηρεάζουν άμεσα την συμπεριφορά απέναντι στο φαγητό. Η συναισθηματική υπερφαγία
φαίνεται να είναι παράγοντας εμφάνισης διαταραχών του βάρους και διατροφικών
διαταραχών. 

Τα άτομα που κάνουν συναισθηματικό φαγητό το κάνουν ως απάντηση για να
καλύψουν αρνητικά συναισθήματα που νιώθουν εκείνη την χρονική στιγμή. Τα τρόφιμα
που προτιμώνται να καταναλώνουν εκείνη την χρονική στιγμή είναι κυρίως τρόφιμα πυκνά
σε θερμίδες και φτωχά σε θρεπτικά συστατικά. Οι ποσότητες φαγητού που
καταναλώνονται είναι πολύ μεγάλες σε σχέση με μια κανονική μερίδα φαγητού και γίνεται
χωρίς να υπάρχει έλεγχος. Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί πως τα υπερφαγικά επεισόδια
δεν γίνονται έπειτα απο το αίσθημα πραγματικής πείνας. Έτσι, η συναισθηματική
υπερφαγία σαν συμπεριφορά λειτουργεί ως μηχανισμός αντιμετώπισης για τον έλεγχο και
την μείωση των αρνητικών συναισθημάτων όπως το άγχος, η κατάθλιψη και το στρες. 

Την στιγμή που συμβαίνει το υπερφαγικό, το άτομο δεν αντιλαμβάνεται την
συμπεριφορά του, αλλά το συνειδητοποιεί μετά δημιουργώντας άσχημα συναισθήματα και
αρνητικές σκέψεις στον εαυτό του. Έπειτα δημιουργείται ο φόβος της αύξησης βάρους και
των ενοχών που δεν μπόρεσε να το αποφύγει. 

Έπειτα απο κάθε υπερφαγικό επεισόδιο τα άτομα αυτά συνήθως στερούν τον
εαυτό τους απο το φαγητό ή θα κάνουν περισσότερη γυμναστική προσπαθώντας να
εξισορροπήσουν την περίσσεια ποσότητα φαγητού που κατανάλωσαν. Δυστυχώς, αυτό
προκαλεί έναν φαύλο κύκλο κάνοντας τα υπερφαγικά επεισόδια να συμβαίνουν όλο και πιο
συχνά.»

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της συναισθηματικής υπερφαγίας και της απλής
κατανάλωσης φαγητού;

«Στην συναισθηματική υπερφαγία τα άτομα καταναλώνουν πολύ μεγάλες ποσότητες
φαγητού απο το συνηθισμένο και το κάνουν ως απάντηση σε αρνητικά συναισθήματα,
άγχος και στρες χωρίς να έχουν το αίσθημα της πραγματικής πείνας. Επιπλέον, όταν
καταναλώνουν τις τόσο μεγάλες ποσότητες φαγητού δεν έχουν τον έλεγχο να μπορούν να
σταματήσουν τον εαυτό τους, άρα δεν γίνεται συνειδητά. Άλλες συσχετισμένες
συμπεριφορές περιλαμβάνουν το να τρώει το άτομο πολύ γρήγορα, να τρώει πέρα ​​από το
σημείο να είναι χορτάτος.»

Ποιες είναι οι αιτίες της συναισθηματικής υπερφαγίας;

«Τα αίτια εμφάνισης της συναισθηματικής υπερφαγίας δεν είναι πλήρως κατανοητά
και πιθανόν να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες κινδύνου: 

Κατάθλιψη: Σε ένα μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων η συναισθηματική υπερφαγία
συνυπάρχει με την κατάθλιψη, όπως για παράδειγμα φοβίες, τραύματα,
μετατραυματικό στρες, διπολική διαταραχή, άγχος ή κατάχρηση ουσιών.

Φύλο: Η συναισθηματική υπερφαγία εμφανίζεται περισσότερο στις γυναίκες σε
σχέση με τους άνδρες το οποίο ίσως να οφείλεται σε βιολογικούς παράγοντες. 

Γονίδια: Τα άτομα αυτά μπορεί να έχουν αυξημένη ευαισθησία στην ντοπαμίνη,
μια χημική ουσία στον εγκέφαλο που είναι υπεύθυνη για τα συναισθήματα
ανταμοιβής και ευχαρίστησης. 

Επιρροή από τα ΜΜΕ και πλέον κυρίως απο τα social media και με τα πρότυπα που
κυκλοφορούν μέσα σε αυτές τις πλατφόρμες. Συνήθως εκεί κυκλοφορούν
λανθασμένες απόψεις γύρω απο το φαγητό αλλά και πολλές διαφημίσεις σχετικά
με την τροφή κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση φαγητού
ειδικά σε ένα άτομο ευάλωτο σε αυτό το κομμάτι.

Περιορισμένη πρόσβαση σε τροφή. Κάποιες φορές ένας λόγος να οδηγηθεί ένα
άτομο σε υπερφαγικό επεισόδιο είναι όταν βρίσκεται σε μια κατάσταση που δεν
έχει πρόσβαση στην ποσότητα φαγητού που θα ήθελε και έτσι νιώθει ανασφάλεια
και άγχος. Αυτο μπορεί έπειτα να το οδηγήσει να καταναλώσει μεγάλες
ποσότητες φαγητού ώς απάντηση στα αρνητικά του συναισθήματα.

Παιδικά τραύματα. Είναι πολύ σύνηθες γονείς ή άτομα που μεγαλώνουν παιδιά να
εππιβραβεύουν συχνά τα παιδιά τους με το φαγητό ως ένδειξη ‘’ το αξίζεις’’ ή ‘’τα
κατάφερες’’ ή ακόμη και όταν διαμαρτύρονται προκειμένου να ηρεμήσουν θα
δώσουν κάποια τροφή η οποία θα ιντριγκάρει το παιδί. Αυτή η συμπεριφορά των
γονιών δίνει το μήνυμα στο ανήλικο πως όταν δεν είμαι καλά ή κλαίω ή καταφέρνω
κάτι με κόπο θα τρώω γιατί το αξίζω. Έτσι έχει διπλές πιθανότητες ως ενήλικας να
αναπτύξει συναισθηματική υπερφαγία.»

Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια της συναισθηματικής υπερφαγίας;

«Σημάδια και συμπτώματα της συναισθηματικής υπερφαγίας:

Κατανάλωση πολύ μεγάλων ποσοτήτων τροφής απο το συνηθισμένο σε πολύ μικρό
χρονικό διάστημα. Κατανάλωση τροφής μέχρι το άτομο να νιώθει υπερπλήρης και
δυσφορία κρυφά απο άλλους. 

Σε μέρη εκτός σπιτιού μπορεί να κλέβει φαγητό 

Έχει έντονη ενασχόληση με το σχήμα του σώματος του και το βάρος του

Αποφεύγει να καταναλώνει φαγητό με κόσμο δίπλα του. Π.χ αποφεύγει να τρώει
μαζί με φίλους/συγγενείς/σύντροφο.

Άστατο πρόγραμμα φαγητού, παράλειψη γευμάτων ή κατανάλωση πολύ λίγης
τροφής όταν είναι η ώρα του γεύματος

Έχει αυξομειώσεις στο βάρος

Αποστασιοποιείται απο τον κοινωνικό του περίγυρο και γίνεται μυστικοπαθής

Ύστερα απο κάθε υπερφαγικό νιώθει ενοχή, απελπισία, ντροπή

Ακολουθεί ημέρες νηστείας και ελάχιστου φαγητού με σκοπό να εξισορροπήσει το
βάρος του μετά απο ένα υπερφαγικό. 

Πώς γίνεται η διάγνωση και η θεραπεία;

Η διάγνωση της συναισθηματικής υπερφαγίας ουσιαστικά γίνεται με φυσική εξέταση των
συμπτωμάτων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Τα πιο έντονα σημάδια της συναισθηματικής
υπερφαγίας είναι:

• Κατανάλωση πολύ μεγάλων μερίδων φαγητού σε μικρο χρονικό διάστημα
• Κατανάλωση φαγητού μέχρι να νιώθει υπερπλήρης και δυσφορία
• Κατανάλωση φαγητού χωρίς να νιώθει πραγματική πείνα
• Κατανάλωση φαγητού μόνο όταν είναι μόνο το άτομο γιατί νιώθει άβολα να φάει μπροστά σε άλλους

Όλα αυτά θα πρέπει να συμβαίνουν για 3 μήνες συνεχόμενα έτσι ώστε να μπορεί να γίνει η
διάγνωση.

Για την θεραπεία των ατόμων με συναισθηματική υπερφαγία χρειάζεται ομάδα ειδικών για
την διαχείριση τους. Πιο συγκεκριμένα, το άτομο πρέπει να παρακολουθείται απο έμπειρο
και καταρτισμένο ψυχολόγο πάνω στις διατροφικές διαταραχές όπως επίσης και απο
καταρτισμένο Διαιτολόγο. Το πιο σύνηθες είναι να ακολουθείται γνωσιακή-συμπεριφορική
θεραπεία. Ουσιαστικά, το άτομο δουλεύει και μαθαίνει σωστές συμπεριφορές απέναντι
στο φαγητό και τα συναισθήματα του. Πιο συγκεκριμένα:

Ημερολόγιο καταγραφής: Ένα απο τα πολύ βασικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται είναι
το ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων αλλά και συναισθημάτων. Αυτο είναι ένας τρόπος να
βοηθήσει και τον θεραπευτή αλλά και τον θεραπευόμενο να βρουν τι είναι αυτό που
πυροδοτεί τα υπερφαγικά, ποιο συναίσθημα μπορεί να του το προκαλεί ή ποιά κατάσταση. 

Εκμάθηση πραγματικής vs συναισθηματικής πείνας. Μαθαίνουμε στον θεραπευόμενο
πως να καταλάβει εάν η πείνα του είναι πραγματική-βιολογική ή εάν είναι ένα συναίσθημα
που τον κάνει να καταφύγει στο φαγητό. Η συμπεριφορά που ακολουθείται σε αυτη την
κατάσταση είναι να παίρνει λίγο χρόνο ο θεραπευόμενος απο την σκέψη και να κάνει
ερωτήσεις στον εαυτό του εάν όντως αυτή την στιγμή πεινάω (ενώ πριν λίγο έκανα το
γεύμα μου) και να απασχολεί τον εγκέφαλο του με κάτι τελείως διαφορετικό. 

Απενοχοποίηση του φαγητού. Είναι πολύ σημαντικό ο θεραπευτής να μιλάει στον
θεραπευόμενο για την απενοχοποίηση των τροφών και να τον παροτρύνει να δοκιμάζει
κάποιο τρόφιμο που για εκείνον θεωρείται απαγορευμένο μπροστά σε αγαπημένα του
πρόσωπα που τον κάνουν να νιώθει ασφάλεια.

Αυτοεκτίμηση. Ο θεραπευτής πρέπει να δουλεύει πολύ το κομμάτι της αυτοεκτίμησης με
τον θεραπευόμενο και να του δίνει ασκήσεις στο σπίτι με λόγια αγάπης για τον εαυτό του.

Διότι είναι πολύ βασικό ο θεραπευόμενος πρώτα να αγαπήσει τον εαυτό του χτίζοντας μια
γερή βάση για μια υγιή σχέση με το φαγητό και το σώμα του.»

Ιστοσελίδα: apostoliadietitian.gr

Facebook

Instagram

Tiktok

Βασιλέως Ηρακλείου 47, Θεσσαλονίκη

Μιχάλης Ιωαννίδης