Η γλωσσική δυναμική στην Ευρώπη αποτελεί ένα πεδίο συνεχούς εξέλιξης, όπου ορισμένες γλώσσες θεωρούνται «ισχυρές» και άλλες «αδύναμες». Αυτή η διάκριση δεν είναι σαφώς εγγενής, αλλά κοινωνικά κατασκευασμένη, αντανακλώντας ποικίλης φύσης παράγοντες (Bourdieu, 1991).

«Ισχυρές» και «αδύναμες» γλώσσες: Ορισμοί και παράγοντες

Μια γλώσσα θεωρείται «ισχυρή» όταν διαθέτει επίσημη αναγνώριση, διεθνή επιρροή και εκτεταμένη χρήση στην εκπαίδευση, την οικονομία και τα μέσα ενημέρωσης (Phillipson, 1992). Αντίθετα, οι «αδύναμες» γλώσσες συχνά περιθωριοποιούνται, έχουν περιορισμένη θεσμική στήριξη και κινδυνεύουν από γλωσσική εξαφάνιση (Fishman, 2001).

Οι παράγοντες που καθορίζουν την ισχύ μιας γλώσσας περιλαμβάνουν:

• Πολιτική και νομική αναγνώριση: Οι εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές επηρεάζουν τη γλωσσική ιεραρχία (Spolsky, 2004).
• Οικονομική ισχύς: Οι γλώσσες που σχετίζονται με ισχυρές οικονομίες αποκτούν μεγαλύτερη επιρροή (Grin, 2003).
• Πολιτισμική ηγεμονία: Η διάδοση της κουλτούρας μέσω των ΜΜΕ και της εκπαίδευσης ενισχύει τη θέση ορισμένων γλωσσών (van Dijk, 1993).

Περιπτώσεις γλωσσικής ανισότητας στην Ευρώπη

Η αγγλική γλώσσα, λόγω της παγκοσμιοποίησης, θεωρείται η κυρίαρχη lingua franca της Ευρώπης (Crystal, 2003). Αντίθετα, πολλές περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες, όπως τα βρετονικά ή τα βασκικά, αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη διατήρησή τους (May, 2012).

Πολιτικές για τη διατήρηση των «αδύναμων» γλωσσών

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την πολυγλωσσία και τη γλωσσική ποικιλομορφία μέσω νομοθετικών πλαισίων και προγραμμάτων στήριξης (European Commission, 2018). Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των πολιτικών αμφισβητείται λόγω της κυριαρχίας των «ισχυρών» γλωσσών (Shohamy, 2006).

Η γλωσσική ιεραρχία στην Ευρώπη δεν είναι στατική. Η κατανόηση αυτής της δυναμικής είναι κρίσιμη για τη διαμόρφωση δίκαιων γλωσσικών πολιτικών που θα διατηρούν την πολυγλωσσία και τη γλωσσική ποικιλομορφία.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός

• Bourdieu, P. (1991). Language and symbolic power. Harvard University Press.
• Crystal, D. (2003). English as a global language. Cambridge University Press.
• European Commission. (2018). Language policies in the European Union. Publications Office of the European Union.
• Fishman, J. A. (2001). Can threatened languages be saved?. Multilingual Matters.
• Grin, F. (2003). Language policy evaluation and the European Charter for Regional or Minority Languages. Palgrave Macmillan.
• May, S. (2012). Language and minority rights: Ethnicity, nationalism and the politics of language. Routledge.
• Phillipson, R. (1992). Linguistic imperialism. Oxford University Press.
• Shohamy, E. (2006). Language policy: Hidden agendas and new approaches. Routledge.
• Spolsky, B. (2004). Language policy. Cambridge University Press.
• van Dijk, T. A. (1993). Elite discourse and racism. Sage.