Εβραίοι και Ρωμαίοι

Ο εβραϊσμός είναι κανονιστική θρησκεία, όχι μόνο στις συμπεριφορές αλλά και στις ηθικές επιταγές και φυσικά και στους κανόνες διατροφής. Ο εβραϊσμός εμπεριέχει πολλούς και λεπτομερείς κανόνες διατροφής: απαγορεύεται ο εβραίος να τρώει χοιρινό, απαγορεύεται να τρώει κρέας μαζί με γάλα. Η διατροφή των εβραίων ονομάζεται κοσέρ (kosher) και υπάρχουν ειδικευμένοι ραβίνοι σε αυτήν την πλευρά του πράγματος.

Για τους εβραίους ο σεβασμός προς το θείο είναι απαράμιλλος και σ’ αυτόν απευθύνονται με τη φράση Αλληλούια (Hallelujah). Η σημιτική ρίζα για τον Θεό είναι “ελ” (el). Αυτό το “ελ” (el) βρίσκεται μέσα στο “Αλληλούια” (Hallelujah), βρίσκεται μέσα στο “Αλλάχ” των μουσουλμάνων.

Οι εβραίοι πορεύτηκαν με ένα βιβλίο, την Τορά, και έναν ναό, τον ναό του Σολομώντος. Όλα γίνονταν εκεί, δεν υπήρχαν κατασπασμένοι ναοί, ένας ήταν ο Ναός. Μέσα σε αυτόν τον ναό, τον ναό του Σολομώντος, γίνονταν τελετουργίες, ιερουργίες, διότι οι εβραίοι είχαν ιερείς. Σήμερα δεν έχει ο εβραϊσμός  ιερείς, γιατί για να λειτουργούν οι ιερείς, πρέπει να υπάρχει ο ναός του Σολομώντος και ο ναός του Σολομώντος δεν υπάρχει. Ιστορικά, όταν υπήρχε ο Ναός, υπήρχαν και οι ιερείς, οι οποίοι κατάγονταν από δύο οικογένειες, ιερές του αρχαίου Ισραήλ, τις οικογένειες Κοέν (Cohen) και την οικογένεια Λεβί (Levi). Εξάλλου αυτά τα δύο ονόματα, Κοέν και Λεβί, μέχρι σήμερα είναι από τα πιο χαρακτηριστικά επώνυμα Εβραίων.

Οι Εβραίοι είχαν τη θρησκεία τους, η οποία είναι ανεικονική. Σε αυτήν δεν υπάρχουν ούτε αγάλματα, ούτε ζωγραφικές αποτυπώσεις, καθόλου. Βρέθηκαν να κατακτούνται από πολυθεϊστές, από οπαδούς άλλων θρησκειών: κατακτήθηκαν από τους Μακεδόνες, τους Έλληνες δηλαδή, βρέθηκαν να είναι μέσα σε ελληνιστικά βασίλεια, κατακτήθηκαν από τους Ρωμαίους, και πλέον το Ισραήλ, η περιοχή του Ισραήλ, παρέμεινε για μεγάλο διάστημα υπό ρωμαϊκό έλεγχο. Αυτή τώρα η πλευρά της ρωμαϊκής παρουσίας στην περιοχή του Ισραήλ και των Εβραίων, έπαιξε ρόλο σημαντικό στα πράγματα και στις εξελίξεις για τον εξής λόγο: οι Ρωμαίοι, λόγω του ότι διηύθυναν μια αυτοκρατορία, ήταν ανεκτικοί στις θρησκείες, αρκεί να μην έθιγαν την κυριαρχία των Ρωμαίων και το κύρος της διοίκησης και του αυτοκράτορα.

Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία υπήρχαν γιορτές στις οποίες ο πληθυσμός προσκυνούσε τις προτομές και τα αγάλματα του Αυτοκράτορα. Ήταν στην ουσία τελετές οι οποίες δήλωναν τη νομιμοφροσύνη των ανθρώπων, το γεγονός ότι δέχονται ότι είναι υποταγμένοι στην Αυτοκρατορία. Η κάθε αυτοκρατορία σε αυτό είναι άτεγκτη. Θέλει τους υπηκόους της να  είναι υποταγμένοι και να σέβονται την κεντρική αρχή — να πληρώνουν τους φόρους τους και να σέβονται την κεντρική αρχή. Όμως ο μονοθεϊσμός των Εβραίων και η άρνησή τους να προσκυνήσουν οτιδήποτε είναι ζωγραφισμένο ή απεικονισμένο ή άγαλμα και φυσικά να προσκυνήσουν άνθρωπο και αυτοκράτορα, έφερε αντιπαλότητες. Και όλη η σύλληψη του εβραϊσμού θεωρήθηκε από τους Ρωμαίους επικίνδυνη και τους δημιούργησε ανησυχία. Θεωρήθηκαν οι Εβραίοι δηλαδή στοιχείο ανταρσίας και επιρρεπείς στις εξεγέρσεις. Άρχισε   να υπάρχει αμοιβαία καχυποψία, πίεση εκ μέρους των Ρωμαίων στους Εβραίους. Οι Εβραίοι αντέδρασαν με βιαιότητες, δημιούργησαν εξεγέρσεις και γενικά η σχέση Ρωμαίων και Εβραίων δεν ήταν καλή. Μάλιστα στις ιστορίες του χριστιανισμού που σχετίζονται με τη γέννηση του ιδρυτή του χριστιανισμού, του Ιησού, καταγράφεται ότι όταν η  Μαρία, η μητέρα του Ιησού, ήταν έτοιμη να τον γεννήσει, υπήρχε μεγάλος φόβος μεταξύ των  Εβραίων, διότι οι Ρωμαίοι στρατιώτες αναζητούσαν τα παιδιά των Εβραίων για να τα σφάξουν. Γι’ αυτό και η Μαρία —και ο Ιωσήφ, ο πατέρας του— προσπάθησε να βρει ασφαλές καταφύγιο για να γεννήσει το παιδί της. Δηλαδή ακόμα και σε αυτήν την ιστορία που σχετίζεται με τον χριστιανισμό, καταγράφεται μια βία των Ρωμαίων απέναντι στους Εβραίους.

Αυτή τώρα η βία και η αμοιβαία δυσπιστία, κάποιες φορές κορυφώνονταν. Έτσι, στην πρώτη εκατονταετία μ.Χ., περίπου στο 70 μ.Χ., οι Εβραίοι ξεκινούν μια μεγάλης κλίμακας εξέγερση, η οποία καταπνίγεται στο αίμα, με αποτέλεσμα να καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό ο ναός του Σολομώντος από τους Ρωμαίους. Όμως στον δεύτερο γύρο των πραγμάτων, δηλαδή στη δεκαετία του 130 περίπου μ.Χ., καταγράφεται η μεγαλύτερη εξέγερση των Εβραίων —η επανάσταση του Βαρχοχέβα, όπως έχει μείνει στην ιστορία—, οπότε οι Εβραίοι συγκρούονται συστηματικά και σε μεγάλη κλίμακα με τους Ρωμαίους. Και οι Ρωμαίοι τελικά, όχι απλώς καταπνίγουν στο αίμα αυτήν την εξέγερση, αλλά καταστρέφουν εκ βάθρων, τελείως, τον ναό του Σολομώντος και απαγορεύουν την επιστροφή των Εβραίων στην ιερή τους πόλη, την πόλη των Ιεροσολύμων. Εκεί δηλαδή, γύρω στο 130 με 140 μ.Χ. οι Εβραίοι ως λαός, αλλά και ο εβραϊσμός υφίσταται μεγάλη φθορά και επίθεση και καταστροφή λόγω αυτής της συγκρούσεως που αναφέραμε.

Το μεγαλύτερο μέρος των Εβραίων διασπείρεται και φεύγει από τη γη του Ισραήλ, και διαχέεται προς τα ανατολικά, δηλαδή σε αυτό που είναι σήμερα Συρία, Ιράκ, Ιράν, αλλά και προς τα βόρεια και δυτικά και νότια, δηλαδή σε αυτό που είναι Αίγυπτος σήμερα, σε αυτό που είναι σήμερα Τουρκία, σε αυτό που σήμερα είναι Ελλάδα, Βαλκάνια, και φυσικά προς  την Ιταλία. Αρχίζει δηλαδή αυτό το οποίο είναι καταγεγραμμένο στην ιστορία σαν η πιο απόλυτη ανθρώπινη διασπορά, η διασπορά των Εβραίων — η περίφημη διασπορά των Εβραίων. Γιατί η διασπορά των Εβραίων μελετάται με τέτοιο πρόσημο;

Οι Εβραίοι δεν είναι μεγάλος λαός, δεν έφυγαν πάρα πολλοί άνθρωποι και τόσα πολλά εκατομμύρια, αλλά το χαρακτηριστικό των Εβραίων ήταν ότι έφυγαν σχεδόν όλοι και στη γη τους έμειναν ελάχιστοι πλέον Εβραίοι. Αντίθετα, στη γη αυτή σταδιακά εγκαταστάθηκαν γειτονικοί πληθυσμοί, σημιτικής επίσης προελεύσεως, που αποτελούν σήμερα τους Άραβες και Παλαιστίνιους που κατοικούν στην περιοχή αυτή και που έχει γεννήσει τόσα ζητήματα, μια και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, περίπου 2000 χρόνια μετά την καταστροφή τους, οι Εβραίοι ξανά έχουν αποκτήσει κράτος όπως γνωρίζουμε, στην περιοχή της αρχαίας τους κοιτίδας. Έτσι, αυτή η σύγκρουση Ρωμαίων και Εβραίων έφερε στον 2ο αιώνα μ.Χ. μεγάλες εξελίξεις οι οποίες και θα διαρκέσουν αιώνες, στους επόμενους που έρχονται.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός