Διγλωσσία & εκπαίδευση

Η διγλωσσία αποτελεί ένα σημαντικό και συχνά εξεταζόμενο θέμα στην εκπαίδευση, καθώς ενισχύει τις γνωστικές, κοινωνικές και πολιτισμικές ικανότητες των μαθητών σε έναν κόσμο ολοένα και πιο διασυνδεδεμένο, με την επικοινωνία που συμβαδίζει με τις ανάγκες για εκμάθηση και αφομοίωση περισσότερων από μία γλωσσών. Η διγλωσσία έχει καταγραφεί σε πολλές μελέτες ως ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση των γνωστικών ικανοτήτων των μαθητών. Οι δίγλωσσοι μαθητές, δηλαδή εκείνοι που μιλούν δύο γλώσσες, έχουν συνήθως αυξημένες ικανότητες αναγνώρισης και χρήσης γλωσσικών δομών, που βοηθούν στην ανάπτυξη της γλωσσικής ευχέρειας και της ικανότητας για μετάβαση ανάμεσα σε διαφορετικά πολιτιστικά και γλωσσικά περιβάλλοντα.

1. Ενίσχυση γνωστικών δεξιοτήτων

Η εκμάθηση και χρήση δύο ή περισσότερων γλωσσών ενισχύει τη γνωστική ευελιξία, τη μνήμη εργασίας και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Οι δίγλωσσοι μαθητές έχουν αποδειχτεί ικανοί να πραγματοποιούν καλύτερη αναγνώριση και οργάνωση δεδομένων, καθώς και να επιλύουν πιο αποτελεσματικά σύνθετα προβλήματα (Bialystok, 2001). Επίσης, η ικανότητα εναλλαγής γλώσσας (code-switching) τους βοηθά να οργανώνουν τις σκέψεις τους με πιο ευέλικτο τρόπο.

2. Αυξημένη πολιτισμική συνείδηση

Η διγλωσσία προάγει την κατανόηση και τον σεβασμό για άλλους πολιτισμούς. Οι μαθητές που μιλούν δύο γλώσσες έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν μια μεγαλύτερη πολιτισμική συνείδηση και ικανότητα ενσωμάτωσης σε διαφορετικά κοινωνικά και πολιτιστικά πλαίσια (Cummins, 2000). Η έκθεση σε διαφορετικές γλώσσες και κουλτούρες εμπλουτίζει την προσωπική και κοινωνική τους ανάπτυξη.

3. Βελτίωση των γλωσσικών δεξιοτήτων

Η μάθηση μιας δεύτερης γλώσσας συμβάλλει στη βελτίωση της γλωσσικής ικανότητας των μαθητών στη μητρική τους γλώσσα. Οι δίγλωσσοι μαθητές παρουσιάζουν καλύτερη κατανόηση των γλωσσικών δομών, της γραμματικής και του λεξιλογίου, επειδή είναι συνεχώς σε επαφή με διάφορα γλωσσικά συστήματα (Thomas & Collier, 2002).

Προκλήσεις της Διγλωσσίας στην Εκπαίδευση

Παρά τα πλεονεκτήματα της διγλωσσίας, υπάρχουν και πολλές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν στην εκπαιδευτική διαδικασία. Οι κυριότερες προκλήσεις σχετίζονται με το εκπαιδευτικό περιβάλλον, την πολιτική και τις στρατηγικές υποστήριξης για τους δίγλωσσους μαθητές.

1. Ανεπαρκής υποστήριξη και πόροι

Ένας από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία των δίγλωσσων μαθητών είναι η υποστήριξη και οι πόροι που παρέχονται από τα εκπαιδευτικά συστήματα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι εκπαιδευτικοί δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι να διαχειριστούν την ποικιλία των γλωσσικών αναγκών των μαθητών τους. Η έλλειψη κατάλληλων πόρων και στρατηγικών για την υποστήριξη των δίγλωσσων μαθητών μπορεί να οδηγήσει σε μαθησιακές καθυστερήσεις και αποτυχίες (Ardasheva et al., 2012).

2. Επίπεδο γλωσσικής ικανότητας

Οι δίγλωσσοι μαθητές ενδέχεται να μην καταφέρνουν να αναπτύξουν επαρκή ικανότητα στη δεύτερη γλώσσα τους, ειδικά αν η διδασκαλία δεν προσαρμόζεται στις ανάγκες τους. Αυτό μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην ακαδημαϊκή τους απόδοση, καθώς η έλλειψη ισχυρών γλωσσικών ικανοτήτων σε μία από τις δύο γλώσσες μπορεί να περιορίσει την ικανότητά τους να κατανοήσουν τα μαθησιακά υλικά και να συμμετέχουν ενεργά στην τάξη (Collier & Thomas, 2004).

3. Προκαταλήψεις και διακρίσεις

Η διγλωσσία μπορεί να προκαλέσει κοινωνικές προκλήσεις για τους μαθητές, καθώς συχνά αντιμετωπίζουν διακρίσεις ή αρνητικά στερεότυπα λόγω της χρήσης διαφορετικών γλωσσών. Σε ορισμένα εκπαιδευτικά συστήματα, η χρήση μητρικών γλωσσών ή ξένων γλωσσών μπορεί να συνδέεται με κοινωνική ή πολιτισμική διαφοροποίηση, κάτι που επηρεάζει την ενσωμάτωση και την κοινωνικοποίηση των μαθητών (Garcia & Wei, 2014).

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός

• Ardasheva, Y., Tretter, T. R., & Ketterlin-Geller, L. R. (2012). The role of language proficiency in academic achievement for English learners. Learning Disabilities Research & Practice, 27(4), 164-174.
• Bialystok, E. (2001). Bilingualism in development: Language, literacy, and cognition. Cambridge University Press.
• Collier, V. P., & Thomas, W. P. (2004). The astounding effectiveness of dual language education for all. National Association for Bilingual Education Journal, 28(1), 1-21.
• Cummins, J. (2000). Language, power and pedagogy: Bilingual children in the crossfire. Multilingual Matters.
• Garcia, O., & Wei, L. (2014). Translanguaging: Language, bilingualism and education. Palgrave Macmillan.
• Thomas, W. P., & Collier, V. P. (2002). A national study of school effectiveness for language minority students’ long-term academic achievement. The Center for Research on Education, Diversity & Excellence.