Τα βιντεοπαιχνίδια έχουν αναδειχθεί ως μια από τις πιο δυναμικές και καινοτόμες μορφές τέχνης της σύγχρονης εποχής. Εξελίσσονται συνεχώς, συνδυάζοντας τεχνολογία, αφήγηση και αλληλεπίδραση, δημιουργώντας έναν εντυπωσιακό κόσμο, όπου οι παίκτες έχουν την δυνατότητα να βιώσουν την τέχνη όχι μόνο ως θεατές, αλλά και ως συμμετέχοντες. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις για την κατανόηση αυτών των έργων τέχνης είναι η σημειωτική ανάλυση, η οποία επιτρέπει την αποκάλυψη των κωδίκων και των αφηγηματικών στρατηγικών που χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν σημασίες και να ενισχύσουν την εμπειρία του παίκτη.

Η Σημειωτική Θεωρία και οι Βιντεοπαιχνίδια

Η σημειωτική θεωρία, όπως έχει αναπτυχθεί από κορυφαίους στοχαστές όπως ο Roland Barthes και ο Charles Sanders Peirce, επικεντρώνεται στην έννοια του σημείου, το οποίο αποτελεί την πιο βασική μονάδα σημασίας. Στο πλαίσιο των βιντεοπαιχνιδιών, τα «σημεία» δεν περιορίζονται μόνο σε γραπτά ή ηχητικά σημεία, αλλά επεκτείνονται σε όλα τα στοιχεία του παιχνιδιού: από τα γραφικά και τις εικόνες μέχρι τους ήχους, τους χαρακτήρες και την αλληλεπίδραση με τον κόσμο του παιχνιδιού. Αυτά τα «σημεία» συνδυάζονται με έναν τρόπο που δημιουργεί ένα πλούσιο και πολυδιάστατο σύστημα σημασιών, το οποίο οι παίκτες αποκωδικοποιούν μέσα από την εμπειρία τους.

Αφήγηση στα Βιντεοπαιχνίδια

Η σημειωτική ανάλυση των βιντεοπαιχνιδιών επικεντρώνεται συχνά στην αφήγηση, η οποία είναι ένα βασικό συστατικό του παιχνιδιού. Τα βιντεοπαιχνίδια, όπως και άλλες μορφές τέχνης, χρησιμοποιούν την αφήγηση για να επικοινωνήσουν με τον παίκτη και να τον οδηγήσουν σε συγκεκριμένες συναισθηματικές ή διανοητικές καταστάσεις. Οι χαρακτήρες, οι τοποθεσίες, τα αντικείμενα και τα γεγονότα μέσα στο παιχνίδι λειτουργούν ως σημεία που συνθέτουν την ιστορία. Επιπλέον, ο κόσμος του παιχνιδιού και οι σχέσεις μεταξύ των χαρακτήρων ενσωματώνουν κοινωνικούς και πολιτισμικούς κώδικες. Τα βιντεοπαιχνίδια συχνά σχολιάζουν και αντανακλούν την κοινωνική πραγματικότητα, ενώ ταυτόχρονα ανοίγουν δρόμους για τις «μετα-αναγνώσεις» του παίκτη, οι οποίες βασίζονται στις προσωπικές του εμπειρίες και αξίες.

Η Σημειωτική Αλληλεπίδραση και η Ρόλος του Παίκτη

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά των βιντεοπαιχνιδιών ως τέχνη είναι η αλληλεπίδραση του παίκτη με τον κόσμο του παιχνιδιού. Στην παραδοσιακή τέχνη, το έργο είναι στατικό και οι θεατές έχουν μια παθητική σχέση με αυτό. Αντίθετα, στα βιντεοπαιχνίδια, ο παίκτης αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας και στη δημιουργία της εμπειρίας. Η αλληλεπίδραση αυτή δημιουργεί νέες δυνατότητες για σημειωτική ανάλυση. Για παράδειγμα, η επιλογή του παίκτη να ακολουθήσει διαφορετικές διαδρομές ή να αλληλεπιδράσει με διάφορους χαρακτήρες μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικές εκδοχές της αφήγησης, καθιστώντας το παιχνίδι ένα έργο τέχνης με πολυάριθμες ερμηνείες.

Η δυνατότητα να επηρεάσει ο παίκτης την εξέλιξη του παιχνιδιού ενσωματώνει μια δυναμική που καθιστά το παιχνίδι μία μορφή «ενεργής τέχνης». Οι παίκτες, ενεργώντας ως συν-δημιουργοί, κατανοούν και ερμηνεύουν τον κόσμο του παιχνιδιού, προχωρώντας πέρα από τη συμβατική αντίληψη της τέχνης ως κάτι που παρατηρείται.

Η σημειωτική ανάλυση των βιντεοπαιχνιδιών αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα και την καλλιτεχνική τους διάσταση. Τα βιντεοπαιχνίδια δεν είναι απλά μέσα ψυχαγωγίας, αλλά αναδεικνύονται ως σύγχρονα έργα τέχνης που ενσωματώνουν πολυάριθμους πολιτισμικούς, κοινωνικούς και αφηγηματικούς κώδικες. Μέσω της σημειωτικής ανάλυσης, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο τα παιχνίδια επικοινωνούν με τους παίκτες και πώς η αλληλεπίδραση μαζί τους μετατρέπει τα παιχνίδια σε μια μορφή ζωντανής, συνεχώς εξελισσόμενης τέχνης.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός

• Apperley, T. H. (2006). Gaming Rhythms: Play and Counterplay from the Situated to the Global. In Proceedings of DiGRA 2006 Conference: Changing Views – Worlds in Play.
• Barthes, R. (1972). Mythologies. Hill and Wang.
• Eskelinen, M. (2001). The Gaming Situation. In First Person: New Media as Story, Performance, and Game (pp. 36-44). MIT Press.
• Juul, J. (2011). Half-Real: Video Games between Real Rules and Fictional Worlds. MIT Press.
• Peirce, C. S. (1998). The Essential Peirce: Selected Philosophical Writings. Indiana University Press.

Κάθε φορά που ακούμε για το καλλιτεχνικό κίνημα της Pop Art, έρχεται κατευθείαν στο μυαλό μας ο Andy Warhol και οι εμβληματικοί του πίνακες. Εδώ παρουσιάζονται 6 πράγματα που δεν ξέραμε, 6 συναρπαστικά γεγονότα της ζωής ενός ανθρώπου που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της νεουορκέζικης κουλτούρας.

Δεν καταγόταν από τη Νέα Υόρκη. Μπορεί να πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εκεί, αλλά στην πραγματικότητα, ο Warhol δεν ήταν από τη Νέα Υόρκη. Γεννήθηκε σε μια μικρή γειτονιά του Pittsburgh της Pennsylvania, από γονείς καλλιτέχνες, που μετανάστευσαν εκεί από την Σλοβακία.

Ήταν ιδιαίτερα θρήσκος. Η Καθολική θρησκεία συγκινούσε ιδιαίτερα τον Warhol, καθώς ήταν πολύ συχνά παρών στη λειτουργία μαζί με την μητέρα του. Επίσης , λέγεται ότι συμμετείχε σε εθελοντικές δράσεις τακτικά.

Ασχολήθηκε με πολλές και διαφορετικές μορφές της τέχνης. Πέρα από την ζωγραφική που τον έκανε διάσημο , ο Andy Warhol ασχολήθηκε επίσης και με τη φωτογραφία, τη γλυπτική, τη μουσική, το σχέδιο, τον κινηματογράφο, τη συγγραφή βιβλίων, καθώς επίσης και ξεκίνησε ένα περιοδικό.

Στη διάρκεια της δεκαετίας του ’60 δημιούργησε μια σειρά από εμβληματικούς πίνακες, απεικονίσεις Αμερικάνικων εικόνων που μένουν γνωστές μέχρι σήμερα και αποτελούν σημαντικά έργα του κινήματος Pop Art, όπως είναι τα κουτιά της σούπας Campbell’s, τα πρόσωπα της Marilyn Monroe και του Elvis Presley, τα κουτιά της Coca Cola…

Το παρατσούκλι του ήταν Drella. Οι φίλοι και οι δημιουργικοί του συνεργάτες εφηύραν για εκείνον ένα παρατσούκλι – συνδυασμό των ονομάτων Dracula και Cinderella, για να τονίσουν κυρίως την παθητικά επιθετική πλευρά της προσωπικότητας του. Είναι ευρέως γνωστή η συμβολή του στο μουσικό συγκρότημα του Lou Reed, τους The Velvet Underground. Αργότερα , δύο μέλη του συγκροτήματος έγραψαν έναν δίσκο στη μνήμη του Warhol, με το όνομα Songs For Drella.

Σχεδόν πέθανε από πυροβολισμό το 1968. Μια σχιζοφρενής ριζοσπαστική φεμινίστρια, με την οποία επρόκειτο να συνεργαστεί, τον πυροβόλησε τρεις φορές στο στήθος, στις 3 Ιουνίου του 1968. Λόγω των τραυματισμών, ο Andy Warhol ήταν αναγκασμένος να φοράει στο στήθος του έναν ειδικό κορσέ, για το υπόλοιπο της ζωής του. O ίδιος αναφέρει σχετικά με αυτό το συμβάν:

Πριν πυροβοληθώ, πάντα νόμιζα πως ήμουν περισσότερο ο μισός εκεί, παρά ολόκληρος – Πάντα υποπτευόμουν ότι έβλεπα τηλεόραση αντί να ζω τη ζωή…. Τη στιγμή που πυροβολήθηκα, και από τότε και μετά, ήξερα ότι έβλεπα τηλεόραση. Τα κανάλια αλλάζουν, αλλά είναι όλο τηλεόραση.

– Andy Warhol, The Philosophy of Andy Warhol (1975)

Γράφει η Ελένη Παπαργυρίου

Αποφάσισα να αναρτώ -ανά διαστήματα- και από κανένα γραπτό μου, που δεν είναι παρά σκέψεις που έχω γεννήσει εγώ αποτυπωμένες στο χαρτί, μερικές φορές χωρίς ιδιαίτερη συνοχή ή συνεκτικότητα. Εξάλλου η αρθρογραφία κουράζει ώρες ώρες…

Σκοπός μου με το παρόν γραπτό είναι να εκφράσω κάποιες ανησυχίες μου σε όσους προσφερθούν να το διαβάσουν.

Θανάσης Μουλιός / Εχέφρων

Οι εικαστικές τέχνες είναι ένα διαφορετικό πεδίο καλλιέργειας παρέχοντας την οπτική ενός εναλλακτικού τρόπου επεξεργασίας των εκφραστικών και δημιουργικών ζητημάτων. Πλέον, η εικαστική αγωγή και η παιδαγωγική συνεργάζονται εντός σχολείου. Χαρακτηριστικά κατά την Ardouin, «η πρώτη οφείλει να είναι μία δημιουργική στοχαστική δραστηριότητα, μία διανοητική επεξεργασία συσχετισμών με εναλλακτικές προσλαμβάνουσες».

Άτομα σχολικών ετών μαθαίνουν να επαναδιαπραγματεύονται κανόνες και όρια, να αποκωδικοποιούν νοήματα και συμβολισμούς έργων τέχνης διερευνώντας τις προθέσεις, τις συμπεριφορές και την πρακτική, να αναδύουν εναλλακτικές λύσεις και απόψεις των προβλημάτων και να εκφράζουν καλλιτεχνικά τις βιωμένες εμπειρίες τους μέσα από την καθημερινότητα.

Ως προς τα παιδιά με αναπηρίες, η εικαστική αγωγή δύναται να προωθήσει θετικές κοινωνικές σχέσεις βοηθώντας στην ανάπτυξη αμφιπλευρικότητας και κινητικών δεξιοτήτων στον ψυχοκινητικό τομέα. Αυτό λαμβάνει χώρα χάρη στη χρήση εργαλείων και την επεξεργασία των υλικών. Επιπλέον, λειτουργεί ως αρωγός στην ανάπτυξη της οπτικής αντίληψής τους που εντάσσονται στο αυτιστικό φάσμα.

Η διδασκαλία των εικαστικών συνδράμει στην δημιουργία εικαστικών μορφών, δηλαδή στην έκφραση των ποικίλων προσωπικών ιδεών με οπτικό τρόπο. Αφετηρία, άλλωστε, των εν λόγω δραστηριοτήτων, αποτελεί το γεγονός ότι έκαστο παιδί είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα, βιώματα, με σκέψεις, ερωτήματα και ανησυχίες.

Επομένως, ο ρόλος του παιδαγωγικού περιβάλλοντος συνδέεται με τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών, ώστε η φυσική τάση που υπάρχει σε κάθε άτομο για εξερεύνηση και δημιουργία, να μπορεί να αναδειχθεί, καλλιεργηθεί και μεγιστοποιηθεί.

Αικατερίνη Συμφέρη
Θεολόγος-Εκπαιδευτικός-Προπτυχιακή Ιταλικής Φιλολογίας ΑΠΘ

Ίσως λόγω της τρέχουσας κατάστασης, μια επίσκεψη σε ένα μουσείο με φυσική παρουσία να είναι αδύνατη αλλά αυτό δεν ισχύει και για μια διαδικτυακή επίσκεψη. Πλέον έχουμε την δυνατότητα, προσπαθώντας να προσαρμοστούμε στα δεδομένα της εποχής, να περιηγηθούμε online σε αξιοσημείωτα μουσεία όλου του κόσμου. Πρόκειται για μια ευκαιρία που μας προσφέρει η πλατφόρμα της Google και σιγουρά δεν πρέπει να την χάσουμε! Ας δούμε λοιπόν κάποια από αυτά.

Εθνική Πινακοθήκη Ουάσιγκτον

Αν περιηγηθούμε Online σε αυτό το μουσείο θα παρατηρήσουμε ότι έχει δυο διαδικτυακές ενότητες. Η πρώτη θεματική περιλαμβάνει τα αναρίθμητα μοντέλα ρούχων μεταξύ του 1740 και 1895. Η δεύτερη θεματική αναφέρεται στα ανεκτίμητα έργα του Ολλανδού ζωγράφου Johannes Vermeer.

Βρετανικό Μουσείο

Πρόκειται για ένα διάσημο μουσείο το οποίο φιλοξενεί αναρίθμητα ιστορικά κειμήλια όπως αιγυπτιακές μούμιες. Θα εντυπωσιαστείτε από την ποικιλία των ιστορικών  αντικειμένων  και από την ανάδειξη των λεπτομερειών τους που θα νιώσετε σα να βρίσκεστε εκεί.

Μουσείο του Λούβρου

Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πολλά για αυτό το μουσείο αφού πρόκειται ένα από τα πιο γνωστά όλου του κόσμου. Σε αυτές τις μέρες λοιπόν δίνει την ευκαιρία σε όλους τους ανθρώπους να το επισκεφθούν εικονικά και να θαυμάσουν τα αιγυπτιακά αντικείμενα έως και την Πινακοθήκη του Απόλλωνα. Υπάρχουν πάρα πολλά να δείτε και θα παραμείνετε εντυπωσιασμένοι καθ’ όλη την διάρκεια της επίσκεψης.

Μουσείο Van Gogh

Στην εικονική επίσκεψη του μουσείου αυτού μπορούμε να απολαύσουμε την περιήγηση και στους τέσσερις ορόφους. Οι εικόνες είναι υψηλής ανάλυσης και έχουμε την δυνατότητα να διακρίνουμε κάθε λεπτομέρεια των έργων του Van Gogh. Στο τέλος της επίσκεψης μας, υπάρχουν και δυο βιβλία του που μπορούμε να ξεφυλλίσουμε.

Μουσείο Whitney  της Σύγχρονης Τέχνης

Το μουσείο αυτό είναι ιδιαίτερα γνωστό στο αμερικανικό κοινό ωστόσο αξίζει και την δική μας ματιά. Περιλαμβάνει αξιοθαύμαστα έργα σύγχρονης τέχνης του 20^ου αιώνα και μια μεγάλη συλλογή έργων κάθε γνωστού Αμερικανού καλλιτέχνη.

Βιαστείτε! Ας μην χάσουμε αυτήν την ευκαιρία!

Κορίνα Κανελλοπούλου

Από την αρχή βρισκόμαστε παρατηρητές μιας κατάστασης πρωτόγνωρης θα έλεγε κανείς για τα ελληνικά δεδομένα. Προπονητές, ηθοποιοί , σκηνοθέτες, άνθρωποι του θεάματος, βλέπουν τα κρυμμένα τους μυστικά και τις πτυχές του άλλου τους εαυτού να βγαίνουν στην επιφάνεια χωρίς να υπάρχει σταματημός. Η κακοποίηση σε κάθε της μορφή είναι καταδικάσιμη και αυτό είναι κάτι που δεν πέρασε λεπτό απο το μυαλό των προαναφερθέντων όταν κατέληγαν να κακοποιούν είτε σωματικά είτε ψυχολογικά άτομα τα οποία θεωρούσαν κατώτερα, άτομα τα οποία πάσχιζαν για ένα καλύτερο αύριο και έπρεπε αναγκαστικά να υποκύψουν αλλιώς θα έβρισκαν παντού κλειστές πόρτες.

Αξίζει άραγε κανείς για μια κλειστή πόρτα να κουβαλάει για όλη του τη ζωή το βάρος της κακοποίησης; Αξίζει για ένα «αλλιώς» να γίνει λεία κάποιου αρρώστου;

Αφού η αρχή των καταγγελιών έγινε με αυτήν της αθλήτριας Σοφία Μπεκατώρου κατά παράγοντα της Ομοσπονδίας που ανήκε, όλο και περισσότερα άτομα του αθλητικού χώρου αλλά και του θεάτρου-κινηματογράφου βγαίνουν να καταγγείλουν παρόμοια περιστατικά που υπέστησαν στον εργασιακό τους χώρο.

Δεν θα σταθώ σε ερωτήσεις που τολμούν να κάνουν κάποιοι ασυνείδητοι-γιατί περί ασυνείδητων πρόκειται- «γιατί τα θύματα μίλησαν τώρα και όχι τότε;» ή «τώρα το θυμήθηκαν;» αλλά σε ερωτήσεις όπως ποιοι είναι στην τελική οι άνθρωποι {θύτες} που μπηκαν στα σπίτια μας (βλ.ηθοποιοί) και μας έκαναν να ξεχαστούμε και να γελάσουμε; Ποιοι είναι στα αλήθεια αυτοί οι αψεγάδιαστοι άνθρωποι που μας έφτιαχναν τόσα χρόνια τη διάθεση μέσα απο τα δημιουργήματά τους;

Βάζοντας κάτω τα πράγματα,μπορεί εύκολα να ειπωθεί πως οι παραπάνω εκμεταλλεύτηκαν την τέχνη τους ώστε να περάσουν τα δικά τους «εγώ» σε άλλους. Άλλωστε, από την δικογραφία του γνωστού σκηνοθέτη ήρθαν στο φως μαρτυρίες νέων ανθρώπων που έψαχναν έναν τρόπο να ακολουθήσουν το όνειρό τους στο θέατρο. Δυστυχώς, για τα θύματα, γνώρισαν την άσχημη πλευρά του χώρου του θεάματος πρωτού καν μπορέσουν να κάνουν τα πρώτα τους βήματα. Αρκετοί από αυτούς που είχαν υψηλή θέση στον επαγγελματικό τους χώρο εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός για να εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους-κυρίως στον σεξουαλικό τομέα- προσεγγίζοντας τους στόχους τους με τη δικαιολογία μιας ευκαιρίας για καριέρα. Μετά τις μηνύσεις- μαρτυρίες των θυμάτων,οι κινήσεις των θυτών φούντωσαν ακόμα περισσότερο τις συζητήσεις περί κατάχρησης της δύναμης που είχαν επαγγελματικά και της αδυναμίας των «κατωτέρων» τους να αντισταθούν. Μπορεί να αντιμετωπίζουν κατηγορίες κατά της γενετήσιας ελευθερίας τώρα, το λάθος όμως έχει γίνει και ειδικά ο χώρος του θεάτρου έχει στιγματιστεί περισσότερο από κάθε άλλον τομέα.

Το ερώτημα είναι αν μπορεί να θεωρηθεί η επαγγελματική πορεία των συγκεκριμένων ανθρώπων ασπίδα για να δρουν ανενόχλητοι ως υπεράνω πάσης υποψίας άτομα. Βάσει και των τελευταίων γεγονότων αποτελεί για αυτούς την απόλυτη κάλυψη αφού το κοινό κρίνει την δημόσια εικόνα τους και την προσφορά τους στο σύνολο και σαφώς, δεν είναι σε θέση να γνωρίζει την ιδιωτική ζωή του κάθε ατόμου. Αυτό όμως, δεν σημαίνει πως εξαιτίας τέτοιων συμβάντων θα πρέπει να στιγματίζεται και ένας ολόκληρος κλάδος όπως για παράδειγμα αυτός των ηθοποιών. Όπως συγκεκριμένα ανέφερε και η Αθηνά Οικονομάκου «Ας μην συγχέουμε το σύνολο με τις εξαιρέσεις».

Η τέχνη δεν χαρακτηρίζεται απο κανέναν ορισμό. Ο άνθρωπος ελκύεται από αυτήν και αυτή με την σειρά της χρειάζεται τον άνθρωπο για την εξέλιξή της. Στο όνομα της τέχνης έχουν δημιουργηθεί έργα αιώνων, έχουν γραφτεί ποιήματα, έχουν παιχτεί έργα και χίλια δυό άλλα πράγματα απείρου κάλλους. Γίνεται να αμαυρωθεί για παράδειγμα ο θεσμός του θεάτρου ή του κινηματογράφου επειδή υπήρξαν παρεκκλίνουσες συμπεριφορές από άτομα του χώρου; Η απάντηση είναι όχι. Δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στην Αρχαία Αθήνα σαν μία εξέλιξη του διθυράμβου. Ο θεσμός συνεχίστηκε επί αιώνες, τα έργα δεν σταμάτησαν και ο κόσμος τα θαύμαζε και θα συνεχίσει να το κάνει. Αλίμονο σε αυτούς που πιστεύουν πως κάτι τέτοιο μπορεί να καταρακωθεί. Το θέατρο, ο κινηματογράφος, η τέχνη εν ολίγοις, θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχουν άνθρωποι που το πλαισιώνουν και δίνουν και την ζωή τους για αυτό. Θα υπάρχει όσο υπάρχουν άνθρωποι με το α κεφαλαίο να συνεχίζουν την ιστορία της τέχνης.

Στο έργο του Ζερικώ «Σχεδία της Μέδουσας» συγκεφαλαιώνονται όλες οι κατακτήσεις του ρομαντισμού. Αφορμή για τη δημιουργία του έργου στάθηκε η αναφορά ενός από τους διασωθέντες του ναυαγίου της Φρεγάτας Μέδουσας που δημοσιεύτηκε το 1817.

Το πλοίο ανήκε σε μοίρα του γαλλικού στόλου και ταξίδευε για τη Σενεγάλη. Διοικητής του ήταν ένας άπειρος ναυτικός (H. D. de Chaumereys) που ανέλαβε τη θέση χάρη στη γνωριμία του με τον αδελφό του βασιλιά Λουδοβίκου του 18ου.

Εξαιτίας κακής πλοήγησης το πλοίο προσάραξε στη δυτική ακτή της Αφρικής κοντά στη σημερινή Μαυριτανία. Οι προσπάθειες αποκόλλησης δεν τελεσφόρησαν και αποφασίστηκε η εγκατάλειψή του με σωσίβιες λέμβους, οι οποίες ήταν ανεπαρκείς για τους 400 περίπου επιβαίνοντες. Κατασκευάστηκε μια σχεδία που θα δενόταν στις λέμβους ώστε να ρυμουλκηθεί ως την ακτή και πάνω σε αυτή επιβιβάστηκαν 150 άτομα, αλλά τα σκοινιά πρόσδεσης κόπηκαν αφήνοντας τη σχεδία στην ανοιχτή θάλασσα.

Τα τρόφιμα ήταν ελάχιστα και ο χώρος δεν επέτρεπε στους επιβαίνοντες να κινηθούν. Κάποιοι παρασύρθηκαν από τα κύματα, ενώ από την τρίτη μέρα παρουσιάστηκαν κρούσματα κανιβαλισμού. Τις επόμενες μέρες, άρρωστοι και τραυματίες πετάχτηκαν στη θάλασσα για να εξοικονομηθούν τα ελάχιστα διαθέσιμα εφόδια. Η σχεδία έπλεε ακυβέρνητη για 13 μέρες, ώσπου βρέθηκε κατά τύχη και περισυνελλέγη από το πλοίο Argus. Από τους 150, μόνο οι 10 επέστρεψαν ζωντανοί. Η γαλλική κυβέρνηση κατηγορήθηκε για τον διορισμό του Chaumereys και για τα ελλιπή σωστικά μέσα.

Ο ζωγράφος θέλησε να καταγράψει το θλιβερό γεγονός και επέλεξε τη στιγμή που οι ελάχιστοι εναπομείναντες ζωντανοί αντικρίζουν το πλοίο της σωτηρίας τους και προσπαθούν με απελπισμένες κινήσεις να τραβήξουν την προσοχή του. Πρόθεσή του ήταν να σχολιάσει το πρόβλημα της ανθρώπινης ευθύνης και αδυναμίας και με αυτό το έργο παρουσίασε την σύγχρονη πραγματικότητα χωρίς ρητορεία και ψεύτικο μεγαλείο, απεικονίζοντας απλούς ανθρώπους που αγωνίζονται να επιβιώσουν.

Η παράσταση ανοίγει αριστερά με τις σωρούς των νεκρών και τον πατέρα που κρατάει στην αγκαλιά το άψυχο σώμα του παιδιού του, κοιτάζοντας το κενό και μένοντας αδιάφορος για όσα διαδραματίζονται γύρω του. Στο μεσαίο τμήμα εικονίζονται οι μορφές που ανασηκώνονται για να δουν το πλοίο και στα δεξιά μια τελευταία ομάδα ανθρώπων, που χειρονομούν και ανεμίζουν πανιά για να γίνουν αντιληπτοί από το πλοίο που εικονίζεται στο βάθος. Την τραγωδία εντείνουν όχι μόνο τα πτώματα, αλλά και η επιλογή των ψυχρών χρωμάτων, καθώς και οι έντονες αντιθέσεις φωτός και σκιάς που συνθέτουν μια απόκοσμη ατμόσφαιρα.

Τέλος, η σύνθεση βασίζεται σε διαγώνιους άξονες και στις δύο πυραμίδες που σχηματίζουν οι ανθρώπινες μορφές. Ο ωμός ρεαλισμός του θέματος, που αποδόθηκε σε έναν πίνακα τεράστιων διαστάσεων (4,91×7,16) προκάλεσε εντύπωση και αμηχανία στο κοινό για τους αιχμηρούς πολιτικούς του υπαινιγμούς.

*Οποιαδήποτε αναπαραγωγή,επεξεργασία,αντιγραφή του παρόντος χωρίς την άδεια της συντάκτριας,διώκεται ποινικά.

Τo όνομά του και τα έργα του αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερο κοινό σε όλο τον πλανήτη. Η ταυτότητά του όμως παραμένει άγνωστη. Ο πιο γνωστός street artist , ακούει στο όνομα Banksy και έχει καταφέρει να περνάει μέσα από τα έργα του ισχυρά πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα. Άλλωστε η δύναμη της τέχνης του αποδεδειγμένα σημειώνει μεγάλη επιτυχία , αγγίζοντας τα συναισθήματα και την αισθητική ανθρώπων κάθε ηλικίας .

Ο Banksy πιο επίκαιρος από ποτέ , μας προσγειώνει σε μια ρεαλιστικά σκληρή πραγματικότητα , με ένα μήνυμα εορταστικό και ταυτόχρονα ανθρωπιστικό . To χριστουγεννιάτικο grafitti που ακολουθεί δημιουργήθηκε το 2019 , στο Μπέρμιγχαμ της Αγγλίας , μια πόλη με πάρα πολλούς αστέγους στους δρόμους της.

Το timing δεν είναι καθόλου τυχαίo : η εορταστική περίοδος και η εκλογική αναμέτρηση τότε στη Μεγάλη Βρετανία αποτέλεσαν κίνητρο για τον καλλιτέχνη. Ο Βanksy λοιπόν πάτησε τους ταράνδους του Άγιου Βασίλη στον τοίχο όμως αντί για έλκηθρο έδειχνε να “σέρνουν” το παγκάκι ενός αστέγου. Ο πρωταγωνιστής του σχετικού βίντεο είναι ο Ryan, ένας άστεγος ο οποίος ζει στο παγκάκι το οποίο επιχειρούν οι τάρανδοι μάταια να απογειώσουν υπό τους ήχους του εντελώς ειρωνικού “I’ll Be Home for Christmas” («Θα είμαι σπίτι για τα Χριστούγεννα»).

Στη λεζάντα ο Banksy έγραψε: God bless Birmingham. In the 20 minutes we filmed Ryan on this bench passers-by gave him a hot drink, two chocolate bars and a lighter – without him ever asking for anything. Δηλαδή, «Ο Θεός να ευλογεί το Μπέρμιγχαμ. Στα 20 λεπτά που κινηματογραφήσαμε τον Ryan σε αυτό το παγκάκι, οι περαστικοί τού έδωσαν ένα ζεστό ρόφημα, δύο σοκολάτες και έναν αναπτήρα – χωρίς τον ίδιο να ζητάει τίποτα»

Νένα Ευθυμιάδου

Τον 17ο αιώνα, οι καλλιτέχνες στην Ιταλία άρχισαν να αγκαλιάζουν ένα πιο περίτεχνο στυλ ,έναν πιο αναγεννησιακό χαρακτήρα. Αυτή η στροφή προς μια περίτεχνη αισθητική είναι εμφανής τόσο στην τέχνη όσο και στην αρχιτεκτονική της εποχής. Πρόκειται για το κίνημα μπαρόκ. Το ύφος του μπαρόκ αποτέλεσε ένα νέο τρόπο έκφρασης που γεννήθηκε στη Ρώμη της Ιταλίας και έπειτα εξαπλώθηκε σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χαρακτηρίστηκε από ένα έντονο δραματικό και συναισθηματικό στοιχείο, ενώ εφαρμόστηκε κυρίως στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και τη μουσική, αλλά συναντάται παράλληλα και στη λογοτεχνία ή τη ζωγραφική. Σκοπός του μπαρόκ είναι πρωτίστως να εντυπωσιάσει καθώς και να εξυψώσει τον άνθρωπο μέσα από τα πάθη και τα συναισθήματά του.

Ένας από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους της τεχνοτροπίας του ιταλικού μπαρόκ ήταν ο Gian Lorenzo Bernini. Ήταν Ιταλός γλύπτης και ζωγράφος. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες του 17ου αιώνα, που άφησε το ισχυρότερο προσωπικό στίγμα στην εικόνα της Ρώμης. Εκτός από τη σχεδίαση της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου ,ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της Ιταλίας, ο διάσημος γλύπτης, είναι επίσης ο δημιουργός του αγάλματος “Η αρπαγή της Περσεφόνης” (The Rape of Proserpina).Το άγαλμα αυτό είναι μια από τις πιο πολύτιμες δημιουργίες του. Στην περίπτωση του τίτλου του, ο όρος «βιασμός» (rape) ,αναφέρεται στην πράξη της απαγωγής.
Ο Bernini ολοκλήρωσε το “The Rape of Prosperina” μεταξύ του 1621 και του 1622. Αν και ο καλλιτέχνης ήταν αρκετά νέος εκείνη την εποχή, είχε ήδη δει την επιτυχία ως εκκολαπτόμενος καλλιτέχνης. Με ύψος περίπου 7,5 πόδια, το κομμάτι είναι σκαλισμένο από μάρμαρο carrara, ένα υλικό που προέρχεται από την Τοσκάνη και χρησιμοποιείται ιστορικά από αρχαίους Ρωμαίους οικοδόμους.

H προσοχή του Bernini στη λεπτομέρεια και το ενδιαφέρον για τον ρεαλισμό φαίνεται στις ανατομικές λεπτομέρειες του έργου. Καθώς το χέρι του Πλούτωνα αρπάζει το μηρό της Περσεφόνης, τα δάχτυλά του φαίνονται να βυθίζονται στο φαινομενικά απαλό δέρμα της. Παρομοίως, προσπαθώντας να την υπερνικήσει, προεξέχουν οι μύες στα λυγισμένα πόδια του και τα τεταμένα χέρια, ενώ τα ρέοντα μαλλιά και τα περιστρεφόμενα υφάσματα δείχνουν κίνηση σε πλήρη εξέλιξη. Στο βάθος φαίνεται και ο Κέρβερος , που αντιπροσωπεύει τον φύλακα του Άδη και έχει την μορφή ενός σκύλου.

Ο μύθος της Περσεφόνης

Η ιδέα για την δημιουργία του αγάλματος κρύβεται πίσω από τον ομώνυμο ελληνικό μύθο όπου ο Πλούτωνας , ο θεός του κάτω κόσμου, απήγαγε την Περσεφόνη, την κόρη της θεάς Δήμητρας. Ο Πλούτωνας την ερωτεύτηκε και την πήρε στον κάτω κόσμο για την ομορφιά της. Η Θεά Δήμητρα όμως τη ζήτησε πίσω. Ο Πλούτωνας συμφώνησε να ανεβαίνει η Περσεφόνη έξι μήνες στον πάνω κόσμο και να κατεβαίνει τους επόμενους έξι στον κάτω κόσμο. Έτσι τους μήνες που η Περσεφόνη ήταν στον επίγειο κόσμο η Θεά Δήμητρα χαιρόταν και επικρατούσε καλοκαιρία και ευφορία, ενώ τους άλλους μήνες που η κόρη της δεν ήταν κοντά της ,επικρατούσε κακοκαιρία και ξηρασία.

Δεδομένης της απαίσιας φύσης αυτής της ιστορίας, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το γλυπτό του Bernini προκάλεσε αναταραχή τους τελευταίους αιώνες. Η απεικόνιση του θεάματος αυτού συναντήθηκε ως επί το πλείστον με επαίνους. Χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως μια εκπληκτική αντίθεση τρυφερότητας και σκληρότητας, αλλά για κάποιους μια σκηνή που απεικονίζει μια βίαιη απαγωγή μπορεί να είναι κάπως ενοχλητική. Οι συζητήσεις πάνω στην διγνωμία που προκύπτει από αυτό το αμφιλεγόμενο θέμα συνεχίζονται μέχρι και σήμερα.

Το γλυπτό βρίσκεται στην βίλλα Μποργκέζε, στη Ρώμη. Πρόκειται για μικρό σχετικά μουσείο, μοναδικό όμως ως προς τους πίνακες και τα αγάλματα του που διαθέτει.

Πολιτισμός…Μια λέξη πολλές σημασίες .

Η τέχνη είναι η ραχοκοκαλιά της κοινωνίας μας, είναι πνευματικό αγαθό. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν προνόμιο των λίγων, των εκλεκτών, στις μέρες μας πάλι είναι δικαίωμα όλων! Άνθρωποι εργάζονται και ζουν μέσα από την τέχνη είτε αυτή ονομάζεται θέατρο, κινηματογράφος, μουσική, ζωγραφική, γλυπτική. Ανθρωποι επίσης παίρνουν ζωή από αυτήν ψυχαγωγούνται και ξεφεύγουν από την δύσκολη καθημερινότητα.

Την πλάτη της λοιπόν γυρνάει η πολιτεία ακόμη μια φορά στον κλάδο της καλλιτεχνικής δημιουργίας λόγο της υφιστάμενης κατάστασης που επικρατεί και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Θλίψη μου προκαλούν τα ισχύοντα μέτρα καθώς φαίνεται ότι ο ιός συχνάζει σε θέατρα, σινεμά, μουσεία, ενώ αντίθετα απεχθάνεται τα μέσα μαζικής μεταφοράς και τα παιδιά μέχρι την ηλικία των δώδεκα ετών. Ωστόσο ας πάρουμε αυτή την συνθήκη ως πραγματική, που είναι η στήριξη των αρχών για τους εργάτες της τέχνης; Να σας απαντήσω ευθύς αμέσως, πουθενά!

Η λέξη πολιτεία έχει ετυμολογική συγγένεια με την λέξη πολιτισμός. Στην Ελλάδα του σήμερα πάλι, αυτές οι δύο λέξεις δεν έχουν καμία σχέση, όπως αποδεικνύεται συνεχώς.

Ο κόσμος του θεάματος και όχι μόνο ματωνει, άνθρωποι δουλεύουν κάτω από αντίξοες συνθήκες πολλές ώρες, παίρνοντας ελάχιστα χρήματα και χωρίς καμία αναγνώριση καταπώς φαίνεται.

Φυσικά δεν είναι ο μοναδικός κλάδος που επλήγησε ενώ παράλληλα καλείτε να ορθοποδήσει στις καθόλου βέβαιες μέρες που ακολουθούν!