Φονταμενταλισμός και πλήγματα θρησκείας
Κάθε θρησκευτική κληρονομιά έχει να παρουσιάσει κρούσματα φονταμενταλισμού. Δυστυχώς δεν υπήρξε αναίμακτη θρησκεία ως σήμερα, όπως επίσης δεν εμφανίστηκε ποτέ αναίμακτη επανάσταση, ειρηνική εξέγερση ή «βελούδινη» ανταρσία.
Στον 20ό αιώνα ο φονταμενταλισμός ονοματοδοτείται για πρώτη φορά στον αμερικανικό προτεσταντισμό, σε κοινότητες που ερμήνευσαν σχολαστικά τη Βίβλο (βιβλικισμός) και κήρυτταν φανατικά την προσκόλληση στον «ευαγγελισμό» της καθημερινότητας (Evangelicas) από τον τηλεοπτικό ιεροκήρυκα Μπίλι Γκράχαμ ως τη διαβόητη «ηθική πλειοψηφία» της εποχής του 1980 με την αλήστου μνήμης «πολιτική ορθότητα» (political correctness) που άρχιζε με την απόρριψη του δαρβινισμού (θεωρία της εξέλιξης) και κατέληγε στον πουριτανισμό.
Στον ρωμαιοκαθολικισμό σημειώθηκαν ανάλογα κρούσματα με τον νεοσχολαστικισμό και τον αντιμοντερνισμό που αντιπολιτεύονταν την ανανεωτική Β’ Βατικανή Σύνοδο (1962-1965) ως το κωμικό νεοσυντηρητικό σχίσμα του γαλλοελβετού επισκόπου Λεφέβρ και την εκ μέρους απόρριψη του Βατικανού ως δήθεν εκκοσμικευμένου προοδευτισμού.
Στην Ορθοδοξία δεν έλειψε το ευσεβιστικό κίνημα των ποικιλώνυμων θρησκευτικών σωματείων («ιεραποστολικές αδελφότητες θεολόγων»: «Ζωή», «Σωτήρ», «Σταυρός» μαζί με το σχίσμα του παλαιοημερολογητισμού («Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί») που ταλαιπωρούν την Εκκλησία με τον ζηλωτισμό τους έχοντες «ζήλον Θεού αλλ’ ου κατ’ επίγνωσιν», σε τέτοιον βαθμό μάλιστα που ακόμη σήμερα κάποια μονή του Αγίου Όρους δεν μνημονεύει τον Οικουμενικό Πατριάρχη επειδή είναι σε θεολογικό διάλογο με ετερόδοξους χριστιανούς αδελφούς.
Ο ιουδαϊσμός πλήττεται από το σιωνιστικό κίνημα με τις ακραίες πολιτικοθρησκευτικές βλέψεις του. Το ισραηλινό κράτος μοιάζει αιχμάλωτο της φονταμενταλιστικής εβραϊκής «ορθοδοξίας» μικρών κομματικών σχηματισμών θρησκευτικής καταγωγής και πολιτικής δράσης που απειλούν την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή με τη σύμπηξη φανατικού μετώπου στο κοινοβούλιο και την κυβέρνηση της χώρας.
Ο μουσουλμανισμός δοκιμάζεται από τον ισλαμισμό, το πολιτικοθρησκευτικό κίνημα που επικαλείται τα «θεμέλια» του Ισλάμ για τη βίαιη επιβολή του «ιερού νόμου» (σαρία) στο εσωτερικό κάθε μουσουλμανικής χώρας, ιδίως στο Ιράν, τη Σαουδική Αραβία, τη Λιβύη και την Αλγερία, αλλά και για τη μαχητική διάδοσή του στο εξωτερικό.
Η πολιτική σκοπιμότητα και η ειδησεογραφική προχειρότητα σε μερικές περιπτώσεις δημιούργησαν την εσφαλμένη εντύπωση πως δήθεν μόνο το Ισλάμ ταυτίζεται με τον φονταμενταλισμό, ενώ η αδιάψευστη ιστορική πραγματικότητα είναι ότι κάθε θρησκεία διαβρώνεται από τον φονταμενταλιστικό ιό, ακόμη και τα ινδικά θρησκεύματα που δεν υστερούν σε βίαιες αναμετρήσεις δολοφονώντας μέλη της οικογενείας Γκάντι «δι’ ασήμαντον αφορμήν».