Υπόγειες πόλεις και εκκλησίες της Καππαδοκίας

Μετά την έκρηξη του ηφαιστείου Αργαίος, η περιοχή της Καππαδοκίας γέμισε με λάβα ,αλλά αναγεννήθηκε μέσα από τις στάχτες της. Σταδιακά , η φύση κατασκεύασε το δικό της γλυπτό από τμήματα μαλακού βράχου. Η Καππαδοκία είναι μια μαγευτική περιοχή , γεμάτη με μοναδικά αξιοθέατα ,εκτενή ιστορία, μοναδική ομορφιά αλλά και αξιοθαύμαστη αρχιτεκτονική .

Μια περιοχή στην οποία οι Έλληνες έζησαν για χιλιάδες χρόνια. Δημιουργήσαν μια μοναδική παράδοση ,τόσο στις υπόγειες οικίες όσο και στους λατρευτικούς τους χώρους, δηλαδή τις εκκλησίες. Σήμερα η περιοχή προσελκύει χιλιάδες τουρίστες από όλο τον κόσμο.

Η ιστορία των υπογείων κτηρίων :

Οι Χριστιανοί της Καππαδοκίας εκδιώχτηκαν, πρώτα από τους Ρωμαίους και στη συνέχεια από μουσουλμανικές επιδρομές, γι’ αυτό και αναζήτησαν κρυψώνες που θα τους προστάτευαν από τους εχθρούς τους . Έτσι για την σωτηρία τους, μεταφέρονταν μέσω των υπόσκαφων εκκλησιών, σε ένα δίκτυο πάνω από 30 υπογείων πόλεων , οι οποίες στέγαζαν μέχρι και 10.000 άτομα η κάθε μια.

Κάπου στον 4ο αιώνα οι πρώτες ομάδες Χριστιανών αναχωρητών κατέφτασαν στην περιοχή. Καθοδηγούμενοι από τον Μεγάλο Βασίλειο άρχιζαν να σμιλεύουν ασκητήρια και ναούς πάνω στα βράχια. Η πνευματική ζωή εξελίχθηκε τόσο πολύ στην περιοχή, ώστε η Καππαδοκία έφτασε να έχει σήμερα περισσότερες από 1.000 εκκλησίες.
Η πνευματική αυτή αναγέννηση ξεκίνησε από την πρωτεύουσα της Καππαδοκίας, την Καισάρεια. Η περιοχή είναι γνώστη κυρίως για την δράση σπουδαίων εκκλησιαστικών συγγραφέων . Ανάμεσά τους ,ο Μέγας Βασίλειος, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης και ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός.

Βυζαντινή τέχνη και αγιογραφίες :

Σήμερα, διασώζονται ελάχιστα δείγματα της πρώιμης αγιογραφικής Βυζαντινής τέχνης. Αυτό προκύπτει από την περίοδο της εικονομαχίας, το 754 μΧ. Ο ασπασμός της εικόνας απαγορεύτηκε, πράγμα που είχε εμφανές αντίκτυπο στην λατρευτική ζωή της εποχής και κατ’ επέκταση, στην διακόσμηση των ναών. Έτσι ,ο εσωτερικός διάκοσμος των εκκλησιών ήταν πολύ απλός, αποτυπώνοντας μόνο το σύμβολο του Τιμίου Σταυρού.
Μετά το τέλος της εικονομαχίας λαξεύτηκαν καινούριες εκκλησίες στους βράχους. Εκεί παρατηρούνται μέχρι και σήμερα μερικά από τα σπουδαιότερα δείγματα της τέχνης της Καππαδοκίας. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα και περιλαμβάνουν σκηνές από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Εσωτερικά οι ναοί διακοσμούνται με τον Χριστολογικό κύκλο αλλά και με την αποτύπωση Προφητών και σύγχρονων Ιεραρχών της Εκκλησίας.

Οι πιο γνωστές υπόγειες εκκλησίες είναι η Κρυφή εκκλησία και η Εκκλησία της Πόρπης.

Η Κρυφή εκκλησία , παρέμενε για αιώνες κρυμμένη μέχρι το 1957 που ανακαλύφτηκε. Τότε έλαβε και την ονομασία η «κρυφή» εκκλησία ή όπως ονομάζεται στα Τούρκικα, Sakli Kilise.
Οι τοιχογραφίες του ναού έχουν δημιουργηθεί κατευθείαν στον βράχο και όχι σε κάποιο υπόστρωμα σοβά. Αρκετά κομμάτια υφάσματος με μπογιά ανακαλύφτηκαν στο χώρο της εκκλησίας, τα οποία ύστερα από εργαστηριακές αναλύσεις, αποκάλυψαν ότι χρησιμοποιήθηκαν ως βούρτσες για την αγιογράφηση του ναού.

Η εκκλησία παρουσιάζει αρχιτεκτονικές ομοιότητες με Βυζαντινούς ναούς της Μεσοποταμίας. Μερικές από τις αγιογραφίες που διατηρούνται μέχρι σήμερα σε καλή κατάσταση είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, τα Θεοφάνεια, η Βάπτιση του Ιησού. Όλες οι εικόνες μιμούνται τον Χριστολογικό κύκλο που συναντάται σε πολλές από τις Εκκλησίες της Καππαδοκίας.

Η Εκκλησία της Πόρπης (τουρκικά, Tokali Kilise) αποτελείται από 4 υπό-εκκλησίες οι οποίες είναι γνωστές ως η Παλαιά και Νέα Εκκλησία, το Παρεκκλήσι, η Χαμηλή Εκκλησία. Η Παλαιά εκκλησία του 10ου αιώνα περιλαμβάνει μόνο ένα Καθολικό και ένα θολωτό τρούλο. Ο Χριστολογικός Κύκλος ξεκινάει με την Γέννηση του Χριστού και κορυφώνεται με τα Άχραντα Πάθη.

Διακρίνονται επίσης τοιχογραφίες με την Σταύρωση, την Ανάσταση αλλά και την Ανάληψη του Σωτήρος. Πάνω από την κεντρική είσοδο η Μεταμόρφωση του Σωτήρος στο Όρος Θαβώρ, παρουσιάζει την δόξα του Θεού και τους τρεις μαθητές Του, Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη.
Η Παλαιά Εκκλησία λειτουργεί ως νάρθηκας για την Νέα Εκκλησία και προστέθηκε στην Ανατολική πλευρά της μεταξύ του 990-1010 . Το εσωτερικό της χαρακτηρίζεται από μπλε και κόκκινες αποχρώσεις, που αποτυπώνουν με λεπτομέρεια τα Θαύματα του Ιησού.

Άλλα αξιοθέατα :

Οι κάτοικοι του τουρκικού χωριού Göreme, συνειδητοποίησαν νωρίς την αξία των ασβεστολιθικών βράχων και σύντομα άρχιζαν να λαξεύουν κτίρια, δημιουργώντας την υποδομή μιας σύγχρονης κοινωνίας. Σπίτια, εκκλησίες και μοναστήρια λαξεύτηκαν στον βράχο. Παράλληλα, άρχισαν να αποτυπώνονται τα πρώτα αγιογραφικά έργα. Σήμερα το χωριό είναι τουριστική περιοχή , αρκετά γνωστή για τις βόλτες με αερόστατο πάνω από τους ιδιαίτερους αυτούς βράχους.

Το υπαίθριο μουσείο του Göreme, αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι εκκλησίες και σπίτια που φιλοξενεί, χρονολογούνται γύρω στον 11ο αιώνα. Στον επιβλητικό βράχο δίπλα στην είσοδο του μουσείου, βρίσκεται το περίφημο τετραώροφο γυναικείο μοναστήρι που περιλαμβάνει στοές και εκκλησίες με πλούσιο υλικό τοιχογραφιών.

Μια από τις υπόγειες πόλεις της Καππαδοκίας βρίσκεται στην Μαλακοπή (Derinkuyu στα Τουρκικά) ,40 χιλιόμετρα μακριά από το χωριό Göreme.Ανακαλυφθηκε με έναν αναπάντεχο τρόπο : Το 1963 ένας κάτοικος του χωριού Μαλακοπή , γκρεμίζοντας ένα τοίχο στο σπίτι του που ήταν σκαμμένο στο βράχο, ανακάλυψε έκπληκτος, ότι πίσω από τον βράχο υπήρχε ένα μυστηριώδες τούνελ που οδηγούσε σε μια υπόγεια πόλη , με βάθος 85 μέτρα. Έχουν ανακαλυφθεί 600 μυστικές πόρτες που οδηγούν στο εσωτερικό της, αλλά και αρκετές παγίδες. Η πόλη είναι αρκετά μεγάλη ώστε να προστατεύσει έως και 50 χιλιάδες ανθρώπους.

Ανακαλύφθηκαν επίσης 11 επίπεδα, εκ των οποίων μόνο τα οκτώ πρώτα είναι επισκέψιμα. Η υπόγεια πόλη στο σημερινό Derinkuyu έχει όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία που υπάρχουν και στις άλλες υπόγειες πόλεις της Καππαδοκίας όπως: εργαστήρια κρασιού και ελαίου, στάβλους, κελάρια, δωμάτια αποθήκευσης, τραπεζαρίες και παρεκκλήσια. Ένα μοναδικό στοιχείο βρίσκεται στο δεύτερο επίπεδο. Πρόκειται για ένα ευρύχωρο δωμάτιο με μια θολωτή οροφή. Έχει αναφερθεί ότι αυτό το δωμάτιο χρησιμοποιήθηκε ως Θρησκευτική Σχολή .Μεταξύ των τρίτου και τέταρτου επιπέδου υπάρχει μια κάθετη σκάλα. Αυτό το πέρασμα οδηγεί σε μια σταυροειδή εκκλησία στο χαμηλότερο επίπεδο.

Διαμονή στην Καππαδοκία :

Σήμερα η διαμονή στην Καππαδοκία, έχει φυσικά εκσυγχρονιστεί. Διατηρεί όμως την ιδιαιτερότητα του τόπου. Πολλά σπηλαία και παρεκκλήσια , έχουν μετατραπεί σε ξενοδοχεία, τα οποία συνδυάζουν την εικόνα του παλιού τρόπου ζωής, με την σημερινή πολυτέλεια και παρέχουν στους επισκέπτες όλες τις ανέσεις. Περιλαμβάνονται χαμάμ σε σπηλιές και λαξευμένα δωμάτια στους βράχους. Οι βράχοι κρατούν τα δωμάτια δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά το χειμώνα, πράγμα που καθιστά την διαμονή στα ξενοδοχεία ιδανική. Τέλος, οι τοίχοι των δωμάτιων είναι διακομισμένοι με σχέδια από ηφαιστειακό χρώμα και οι πανοραμικές βεράντες έχουν θέα τις κοιλάδες της Καππαδοκίας.

Σίγουρα είναι ένας προορισμός που αξίζει να επισκεφτούμε!