Εμβληματικές πόλεις: Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη

Οι μεγαλύτερες, πολυπληθέστερες και εμβληματικές πόλεις, η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη υπήρξαν και παραμένουν πόλεις πλούσιες και κοσμοπολιτικές, ιδιαιτέρως σημαντικά πνευματικά και οικονομικά κέντρα. Και οι δύο αποτέλεσαν και αποτελούν ακόμη πολύ σημαντικά σύμβολα για το νεότερο ελληνισμό.

Η Κωνσταντινούπολη, που υπερέχει και διότι υπήρξε πρωτεύουσα δύο αυτοκρατοριών, της Βυζαντινής και της Οθωμανικής, εκπροσωπεί το Βυζάντιο, τη χριστιανική θρησκεία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τη μακρά διάρκεια του ελληνικού πολιτισμού, γιατί παρόλο που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν ήταν ποτέ ένα αμιγές ελληνικό βασίλειο, στα όριά της ήδη από τους πρώτους αιώνες ο ελληνικός πολιτισμός με κύριο χαρακτηριστικό τη γλώσσα επικράτησε του αρχικού λατινικού.

Σε όλο το 19ο αιώνα αποτέλεσε το σύμβολο της Μεγάλης Ιδέας και ως το 1922 η εικόνα της φλόγιζε την ελπίδα των Ελλήνων ότι το νέο Ελληνικό Βασίλειο θα απλωθεί κάποτε στα όρια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Από την άλλη η Σμύρνη, από όλες τις μικρές και μεγάλες πολιτείες της Aνατολικής Θράκης, του Πόντου και της Μικράς Ασίας, που χάθηκαν το 1922, έγινε το σύμβολο της μεγάλης καταστροφής, του θανάτου τόσων αθώων ψυχών, της αναλγησίας των ξένων δυνάμεων. Σύμβολο αλλά και όριο, φυσικό και ανυπέρβλητο για όσους βρέθηκαν κυνηγημένοι από τη φωτιά και από τους Τούρκους στην ακτή μπροστά στο Αιγαίο, όριο για να μετρηθεί το μίσος που χωρίζει τους λαούς, η παράλογη βία αλλά και η πίστη στον άνθρωπο.

Η «καταστροφή της Σμύρνης» φαίνεται να αποδίδει συνεκδοχικά το μέγεθος όλης της απώλειας. Στο ουτοπικό όραμα της Μεγάλης Ιδέας συμμετείχε και η Μικρά Ασία με την παράδοση της Κόκκινης Μηλιάς, θρυλικού τόπου στα βάθη της Ανατολής, όπου οι Έλληνες με τη βοήθεια του του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, θα έστελναν κυνηγημένους τους Τούρκους, απελευθερώνοντας όλα τα ελληνικά εδάφη.

Απόσπασμα από το ελεύθερο διαδικτυακό μάθημα του Mathesis «Ένα τέλος, μια αρχή: Ιστορία του νέου ελληνισμού, 11^ος-18^ος αιώνας» με διδάσκουσα τη Μαρία Ευθυμίου.
Σύνδεσμος: https://mathesis.cup.gr/assets/courseware/v1/ce418f33ad08a63efb32595f8b365713/c4x/History/Hist1.1/asset/Hist_1_1_week_1_to_7.pdf

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός