Στις μέρες μας, η έννοια αξιοπρέπεια έχει καταπατηθεί και υποτιμηθεί δίχως άλλο. Δύσκολα θα τη βρεις, πιο δύσκολα θα την κρατήσεις και εύκολα θα την απωλέσεις. Έννοια περίπλοκη, που πολλοί αδυνατούν να κατανοήσουν και να ενστερνιστούν. Οι ηθικές αξίες και αρετές σπανίζουν πια και εμείς ψάχνουμε ψήγματα αυτών. Για καλή μας τύχη, υπάρχουν ακόμα εκεί έξω αρκεί να έχουμε την υπομονή και το σθένος να τα ανακαλύψουμε. Όσον αφορά την αξία της αξιοπρέπειας, αυτή καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική, καθώς χωρίς αυτήν πορεύεσαι σε ένα δρόμο χωρίς φως και ελπίδα. Μία συμβουλή που με συντροφεύει στη μέχρι τώρα ζωή μου και αποτελεί την προσωπική μου πυξίδα στον αγώνα της ζωής είναι η εξής: Μπορείς να τα χάσεις όλα, αλλά μη χάσεις ποτέ την αξιοπρέπεια σου.

Στο έργο του Immanuel Kant (1785) Τα θεμέλια της μεταφυσικής των ηθών, γίνεται μία εκτενέστερη ανάλυση στην έννοια της ηθικής και της αξιοπρέπειας. Ο ίδιος υποστήριξε ότι ο άνθρωπος δεν έχει τιμή αλλά αξία και αυτή, δεν είναι άλλη από την αξιοπρέπεια του. Επομένως, και σύμφωνα με το τι ορίζουμε αξιοπρέπεια είναι η συναίσθηση της προσωπικής μας αξίας και η εξασφάλιση της με έντιμες πράξεις, αρμοστές στην ηθική μας.

Πως λοιπόν θα οδηγηθούμε σε αυτή την σπουδαία αρετή; Στον ρηχό και επιφανειακό κόσμο που ζούμε, που όλα είναι ρευστά, τόλμησε να είσαι αυθεντικός και τίμιος. Μην κοροϊδεύεις ούτε τους γύρω σου, αλλά ούτε και τον εαυτό σου. Θες να νιώσεις αποδεκτός απ’ τον κοινωνικό σου περίγυρο; Σίγουρα δεν θα το καταφέρεις υποκρινόμενος έναν ψεύτικο εαυτό, που θα ζει για να ικανοποιεί την ματαιοδοξία του και τις ορέξεις των άλλων. Τόλμησε να αποδεχτείς αυτό που είσαι, με τα ελαττώματα και τις αδυναμίες σου. Κάν’ τα όπλα σου και βελτίωσε τα. Ξεχώρισε. Είναι άκρως γοητευτικό να αγαπάς και να σέβεσαι τον εαυτό σου. Φρόντισε τον και δώσε του χρόνο. Το να είναι κανείς αξιοπρεπής συνεπάγεται ότι έχει καλλιεργήσει μία άριστη σχέση σεβασμού και αγάπης με τον εαυτό του. Αν τον αφήσεις απροστάτευτο και ανήμπορο, χωρίς να τον βάλεις σε προτεραιότητα, η σχέση αυτή θα διαλυθεί. Όσο το εγώ μας ενισχύεται, χωρίς όμως να μετατραπεί σε αθεράπευτο εγωκεντρισμό και έπαρση, αλλά πάντα με υγιή τρόπο, ο αυτοσεβασμός μας θα μεγαλώνει.

Τα υγιή πρότυπα συμπεριφοράς, ξεκινούν ήδη απ’ την παιδική μας ηλικία, στο οικογενειακό μας περιβάλλον. Το παιδί παίρνοντας ερεθίσματα, ενεργεί και διαμορφώνει τον χαρακτήρα του. Είναι σαν μία κινητή πλαστελίνη, η οποία θα πάρει όποια μορφή της δώσεις. Έτσι λοιπόν, ένα « ανθυγιεινό» οικογενειακό περιβάλλον και κατ’ επέκταση οι « ανθυγιεινοί» γονείς, θα προξενήσουν ανεπανόρθωτες βλάβες στο χαρακτήρα και στη συμπεριφορά του ατόμου μετέπειτα. Παραδείγματος χάριν, ένα παιδί που ακούει συνεχώς τους γονείς να διαπληκτίζονται και να καυγαδίζουν, είναι αρκετά πιθανό και αυτό με τη σειρά του να υιοθετήσει παρόμοια συμπεριφορά. Θα το θεωρήσει ως κάτι κοινωνικά αποδεκτό και φυσιολογικό. Θα μάθει να μη σέβεται κανέναν, να μην μπορεί να διαχειριστεί τις διαπροσωπικές του σχέσεις, αποτέλεσμα των οποίων είναι η απώλεια της αξιοπρέπειας του.

Ένα άλλο παράδειγμα που αφορά την αναγνώριση της αξίας μας και του σεβασμού προς το άτομο μας, σχετίζεται με τα δύο φύλα. Πολλές γυναίκες, μη σεβόμενες τον εαυτό τους, γίνονται θύματα της συμπεριφοράς των συντρόφων τους, οι οποίοι βρίσκοντας ευνοϊκές τις συνθήκες, τις εξαπατούν, είτε με το να απιστούν σε βάρος τους κατά συρροή, είτε λέγοντας συνεχώς ψέματα, τους ασκούν ψυχολογική βία, υποτιμώντας τες και γενικότερα επιδεικνύουν τεράστια έλλειψη σεβασμού απέναντί τους. Οι γυναίκες που δέχονται τέτοιες συμπεριφορές, οι οποίες δυστυχώς είναι και αρκετές, δεν έμαθαν ποτέ τι σημαίνει αυτοεκτίμηση και το να σέβεσαι εσένα και τα θέλω σου. Αποδέκτριες λοιπόν μιας τέτοιας κατάστασης και χωρίς ίχνος πια αξιοπρέπειας, έχουν την εντύπωση ότι έτσι μόνο θα γίνουν αγαπητές απ’ τους συντρόφους τους και τρομοκρατούνται στην ιδέα ότι μπορεί να μείνουν μόνες. Εξευτελίζουν τα συναισθήματα τους και τη ζωή τους μαζί. Όταν η σχέση μας με τον εαυτό μας είναι ειλικρινής και δυνατή, είμαστε ικανοί να αγκαλιάσουμε και τη μοναξιά μας, δίχως να ψάχνουμε προσωρινά υποκατάστατα για να την καλύψουμε.

Γενικότερα, ο δρόμος προς την αξιοπρέπεια είναι μακρύς και δύσβατος. Αυτό βέβαια δε σημαίνει απαραιτήτως ότι όποιος θέλει να είναι αξιοπρεπής στη ζωή του θα πρέπει να ζει μέσα στον συντηρητισμό και τις κοινωνικές απαγορεύσεις. Είναι ελεύθερος να κάνει επιλογές χωρίς βέβαια να θίξει τα όρια κανενός. Άλλωστε, η αξιοπρέπεια είναι θέμα επιλογής και προσωπικής ευθύνης. Πολλές φορές θα κληθούμε λοιπόν να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή μας. Θα ερχόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με νέα προβλήματα, νέους ανθρώπους. Όλα αυτά καλούμαστε να τα διαχειριστούμε και να τα αντιμετωπίσουμε. Όταν θα έρθουν δυσκολίες και δεν θα ξέρεις την απάντηση στο καθετί που θα σου παρουσιαστεί, έχε μπούσουλα την αξιοπρέπεια σου. Αυτή θα μείνει μέχρι το τέλος και θα σου δείχνει πάντα το σωστό δρόμο. Ας γίνει λοιπόν στάση ζωής.

Γιώτα Τηγανίτη