Αιρετικοί και Εβραίοι

Σχετικά με το ζήτημα της διασποράς των Εβραίων, λόγω γεγονότων έχασαν τον λόφο, όχι μόνο τον Ναό τους αλλά και τον ίδιο τον λόφο, που είναι ιερός λόφος και παίζει ρόλο μέχρι σήμερα στα πολιτικά πράγματα. Αν παρακολουθεί κανείς τις ειδήσεις απ’ το Ισραήλ, τις τελευταίες δεκαετίες, και την ιντιφάντα που έχουν οι Παλαιστίνιοι εναντίον των εβραίων κατοίκων του Ισραήλ, σχετίζεται με αυτόν τον λόφο και τον ναό του Αλ-Ακσά (Al-Aqsa) και την πικρία των εβραίων ότι δεν μπορούν να ξαναέχουν τα ιερά τους σημεία.

Ποια ήταν η τύχη των Εβραίων σε σχέση με τις εξελίξεις εντός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας —και σε όλον τον κόσμο αργότερα— της ανάπτυξης μιας νέας θρησκείας, της θρησκείας του χριστιανισμού; Γύρω στο 300 μ.Χ., η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είχε πλέον — ανάμεσα στους πιστούς της— αρκετούς χριστιανούς, ιδιαίτερα οι περισσότεροι από αυτούς ήταν συγκεντρωμένοι στα ανατολικά τμήματα της Αυτοκρατορίας, δηλαδή προς την περιοχή που σήμερα είναι Ισραήλ, Συρία, Ιορδανία, Ιράκ, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Τουρκία και ήδη ο χριστιανισμός είχε ωριμάσει σαν θρησκεία (είχε ιερατείο, είχε αποκτήσει δομές, ναούς, τα πρώτα του Πατριαρχεία βρίσκονταν σε εξέλιξη) και παρατηρεί τα προβλήματα τα οποία έχει.

Ένα από τα προβλήματα του χριστιανισμού είναι ότι, από τη γέννησή του, στον χριστιανισμό διαμορφώθηκαν ομάδες οι οποίες είχαν διάφορες απόψεις για τον χριστιανισμό (είναι αυτό που λέμε “αιρέσεις”: διάφορες απόψεις). Ο χριστιανισμός είναι συνδυασμένος με αυτή την έννοια των πάρα πολλών αποχρώσεων, απόψεων και συλλήψεων, και αυτό θα παίξει ρόλο στα πράγματα, διότι γύρω στο 300 μ.Χ. η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία βρίσκεται μπροστά σε δύσκολες εξελίξεις, διότι σ’ αυτόν τον 4ο αιώνα μ.Χ. τη χτυπούν πολλοί βάρβαροι (τη χτυπούν γερμανικά φύλα, οι Ούννοι θα έρθουν να τη χτυπήσουν επίσης, οι Σλάβοι αργότερα θα μπουν και θα δημιουργήσουν ζητήματα) και θα καταρρεύσει ολόκληρη η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα καταρρεύσει ολοσχερώς· το 476 μ.Χ. θα πάψει πια να υπάρχει, στη Ρώμη, αυτοκράτορας.

Το ανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας, το οποίο επιζεί για ακόμη 1100 χρόνια, θα στηριχθεί εν πολλοίς στην ύπαρξη των χριστιανών, τους οποίους και θα δεχθεί και θα αφομοιώσει μέσα στο σύστημα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και σταδιακά ο χριστιανισμός θα γίνει επίσημη θρησκεία του ρωμαϊκού κράτους. Έτσι στον 4ο αιώνα μ.Χ. ο χριστιανισμός θα ζήσει έντονες εσωτερικές διεργασίες σε σχέση με το ποιο είναι το επίσημο δόγμα του. Τότε γίνεται και η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος το 325 μ.Χ., στη Νίκαια της Βιθυνίας· η Νίκαια της Βιθυνίας είναι σήμερα στην Τουρκία, είναι επί ασιατικού εδάφους, όχι μακριά από την Κωνσταντινούπολη. Το 325 μ.Χ. γίνεται η Α΄ Σύνοδος και ακολουθούν και άλλες (και η Σύνοδος της Χαλκηδόνος), όπου και διαμορφώνεται το πιστεύω της νέας αυτής θρησκείας.

Καθώς διαμορφώνεται το πιστεύω, μπορεί κανείς να ορίσει ποιος είναι πλέον ο αιρετικός. Ο χριστιανισμός είχε μέτωπο  με τους αιρετικούς — και έχει, αλλά τους πρώτους αιώνες και ιδιαίτερα τον 3ο, 4ο, 5ο, 6ο, 7ο, 8ο, 9ο αιώνα μ.Χ. και μέχρι και το 1300 μ.Χ. εκατοντάδες ομάδες, χιλιάδες ομάδων, η καθεμία με διαφορετική άποψη. Εξ αυτού και το ρωμαϊκό κράτος —πλέον χριστιανικό— και  η χριστιανική εκκλησία είναι σε εγρήγορση απέναντι στους αιρετικούς, και φυσικά αυτό παίζει ρόλο και για τη θέση των Εβραίων μέσα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Και τούτο διότι ο χριστιανισμός, που είναι πλέον η θρησκεία —επίσημη θρησκεία— του ρωμαϊκού κράτους μετά τον 4ο αιώνα μ.Χ., είναι εβραιογενής· η μάνα του είναι η εβραϊκή θρησκεία· οι οποίοι Εβραίοι δεν δέχονται ότι ο Ιησούς είναι γιος του Θεού ούτε ότι είναι μεσσίας. Η εβραϊκή θρησκεία δεν ήταν δυνατό να δεχθεί αυτές τις πλευρές του χριστιανισμού και μέχρι σήμερα πορεύεται ως μία μόνη της, ξεχωριστή, αρχέγονη θρησκεία, ξεχωριστή τελείως από τον χριστιανισμό, παρότι ο χριστιανισμός είναι εβραιογενής.

Μέσα στο κλίμα σύγκρουσης της κεντρικής εξουσίας και της κεντρικής θρησκευτικής εξουσίας —και πολιτικής εξουσίας— με τους αιρετικούς χριστιανούς,  η θέση των Εβραίων δεν είναι άνετη, δεν είναι εύκολη, διότι —κατά κάποιον τρόπο— αντιμετωπίζονται αρνητικά, επιφυλακτικά, έως και εχθρικά, από τους χριστιανούς, οι οποίοι τώρα είναι σε συνεχή άνοδο και εξέλιξη.

Κατερίνα Συμφέρη
Εκπαιδευτικός